ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသး တဖၣ် (Jehovah Witness)

Charles Taze Russel

ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ စးထီၣ်အသးလၢ Charles Taze Russel အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ဝ့ၢ် Alleghany, Pennsylvania ဖိလၢ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်ဃံးဒိၣ်မး ဒီး Charles ဘၣ်တၢ် သိၣ်လိအီၤလၢ ယွၤဃုထၢပာ်စၢၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ ကတုၤလၢမူခိၣ် အတၢ်မုာ်တနီၤဒီး ကလီၤဆူ လရာ်တၢ်ဖှီၣ် တနီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲ အသး ၁၄ နံၣ်န့ၣ် မၤတၢ်သးခုကစီၣ် လၢအပှၤသးစၢ်တဖၣ် အကျါလၢ တၢ်သးဂဲၤ ဖးဒိၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ် တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်, အဝဲ အသးဒ့ဒီထီၣ်လၢ ခရံာ်ဖိ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် တစဲးဘၣ်တစဲး န့ၣ်လီၤ. အဝဲ ဒိလီၤဝဲ ယွၤလၢ အပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တဂၤဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ လၢအဝဲ နၢ်ဟူ ဝဲတဖၣ် လၢအစံးဝဲလၢ ပှၤအၢပှၤသီ တဖၣ်ကလီၤဆူ လရာ်မ့ၣ်အူ ကဖးအပူၤ အဂ့ၢ်အံၤ န့ၣ်တသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံတစဲး အဝဲကဲထီၣ် ပှၤ Congregationalist ဖိတဂၤ, ဘၣ်ဆၣ် အသးတမံဘၣ် န့ၣ်လီၤ. လၢခံ အဝဲကဲထီၣ် ပှၤတနာ်တၢ် တဂၤဒီး မၤလိစ့ၢ်ကီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ ကီၢ်မုၢ်ထီၣ် အကပၤအံၤ အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲ ပာ်လီၤအသး လၢ ကတၢၤကွံာ် တၢ်ဘါခဲလၢာ်ခဲဆ့ အခါန့ၣ်, အဝဲနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤလၢ ပှၤမုၢ်နွံနံၤ ဖိ Jones Wendell လၢ အဒုးနာ်အီၤလၢ လံာ်စီဆှံ မ့ၢ်တၢ်ဟဲလၢယွၤ အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်မုၢ်နံၤ အဝဲန့ၣ်, အဝဲကဲ ထီၣ် ပှၤလၢ အမၤလိ လံာ်စီဆှံ လၢ တၢ်သးဆူၣ်တဂၤ န့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်, အဝဲကၢၤဖှိၣ် အပှၤတဖုဒီး မၤလိသကိး လံာ်စီဆှံ န့ၣ်လီၤ. လၢအကျါ တဂၤ ထုးထီၣ် တၢ်သံကွၢ်တဘီဒီး အဝဲသ့ၣ်ကတိၤ သကိးဝံၤ ဃုက့ၤ တၢ်ဘၣ်ထွဲလၢ လံာ်စီဆှံပူၤဒီး တၢ်အစၢလၢ အဟဲထီၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါ ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအံၤမ့ၢ် ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်သးတဖၣ် အတၢ်စးထီၣ် အသးန့ၣ်လီၤ. ပှၤခရံာ်ဖိ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် အဂံၢ်ထံးတနီၤ အဝဲသ့ၣ် တူၢ်လိာ်ဝဲတသ့ဘၣ် ဒီး တၢ်အခီၣ်ထံးကတၢၢ် တမံၤလၢ အဝဲသ့ၣ်တူၢ်လိာ်ဝဲ တသ့ဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် ခရံာ် အတၢ်ဟဲက့ၤ ခံဘျီတဘျီ အဂ့ၢ် န့ၣ်လီၤ. သတးဒီး, အဝဲသ့ၣ် ကရၢကရိ ထီၣ်အသးဒ် Denomination အသီတဖုဒီး ပှၤပိာ်အခံအါထီၣ် လၢ ကီၢ်အမဲရကၤဒီး ဆူထံဂၤကီၢ်ဂၤ တနီၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ.

Charles စးထီၣ် စဲကျံး တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံလၢ အမဲးကစံတဘ့ၣ် အပူၤ လၢ အမံၤမ့ၢ်ဝဲ Food for Thinking Christian လၢခံအမံၤလဲလိာ်က့ၤ အသးဆူ Watchtower န့ၣ်လီၤ. Watchtower လံာ်စီဆှံ ဒီး လံာ်နီၤလီၤကရၢ ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် အီၤလၢ ၁၈၇၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢအခီၣ်ထံး အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ Russellites လၢကီၢ်အဲကလံး န့ၣ်လီၤ. အဝဲလဲၤဆူ ကီၢ်အဲကလံးလၢ ၁၈၉၁, ၁၉၀၃, ၁၉၀၇, ဒီး ၁၉၁၀ နံၣ် တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢးထီခိးတၢ်မဲးကစံးခိၣ်တီ

ကရၢအဒ့ ဘၣ်တၢ်အိးထီၣ် အီၤလၢ ၀့ၢ်လိဒိၣ် လၢ ၁၉၀၀ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ၁၉၁၄ နံၣ်န့ၣ် Charles စံးဝဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ကတုၤလၢ အကတၢၢ်, ပှၤအတီတဖၣ် ကတုၤဆူမူခိၣ်, ပှၤအၢတဖၣ် ဆူလရာ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢ အမၤအသးတခီ မ့ၢ်ဒၣ် Charles အတၢ်တုၤလၢ အကတၢၢ်ဒီး သံဝဲဖဲ ၁၉၁၆ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤခိၣ် ပှၤနၢ် ခံဂၤတဂၤ လၢအဖီၣ်ထီၣ် တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲ J.F. Rutherford န့ၣ်လီၤ. အဝဲ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ၁၈၆၉ နံၣ် လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၈ သီ န့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤလိ သဲစးဒီး ကဲထီၣ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဂၤလၢ Missouri အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲကဲခိၣ်ကဲနၢ် ဂ့ၤန့ၢ်ဒံး Charles တက့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသံလၢ ၁၉၄၂ နံၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤ အပှၤ အုၣ်သးတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မၤန့ၢ် မံၤအဝဲအံၤန့ၣ် ခီဖျိဒၣ်လၢ အဝဲအဃိ န့ၣ်လီၤ. အဝဲကိး ပှၤလၢအပိာ်အခံ တဖၣ်လၢ "ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်" စးထီၣ်လၢ ၁၉၃၁ နံၣ် ခီဖျိ ယရှါယၤ ၄၃း၁၀ လၢအစံးဝဲ, "သုဝဲဒၣ်အံၤ သုမ့ၢ် ယတၢ်အုၣ်အသး, ယွၤစံးဝဲဒၣ်" န့ၣ်လီၤ. လၢအခီၣ်ထံးတခီ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ Russellites မ့တမ့ၢ် International Bible Students Association န့ၣ်လီၤ.

ပှၤခိၣ်ပှၤနၢ် သၢဂၤတဂၤ လၢအဖီၣ်ထီၣ် တၢ်မၤဝဲအံၤ တုၤအကတီၢ် ခဲအံၤမ့ၢ်ဝဲ Nathan H. Knorr န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိ အတၢ်ကဲခိၣ်ကဲနၢ် အဃိ, ကၠိလီၤဆီတဖၣ် ဘၣ်တၢ်အိးထီၣ်အီၤလၢ တၢ်သိၣ်လိ ပှၤမၤတၢ်ဖိ တဖၣ် လၢကသ့မၤ အတၢ်မၤဂ့ၤဂ့ၤဒီး တုၤလီၤတီၤလီၤ အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဖၣ်အံၤ မၤလိအသးဝံၤ ဒီး ဟးရၤလီၤ အတၢ်ကစီၣ် ဒီး အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် တဖၣ်သတးဒီး အကရၢဖိတဖၣ် အါထီၣ်ဝဲ ပှီၢ်ပှီၢ် န့ၣ်လီၤ. လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ အဝဲသ့ၣ် အနီၣ်ဂံၢ် ခဲအံၤ တၢ်တယာ် အိၣ်ဝဲ ၁,၅၀၀,၀၀၀ ဂၤ န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ပရၢ "Watchtower" တၢ်ရၤလီၤအီၤ တစှၤန့ၢ်ဘၣ် အဘ့ၣ်သၢကကွဲၢ် ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ် အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်

၁. တၢ်နာ်ဘၣ်ဃးဒီးခရံာ်

ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်သးတဖၣ် တနာ်ခရံာ်ဒ်အမ့ၢ် ယွၤအသိးဘၣ်. စံးဝဲလၢ ခရံာ်မ့ၢ်ဒၣ် ပှၤကညီ အလၢအပှဲၤ တဂၤန့ၣ်လီၤ. သတးဒီး ခရံာ်ကဲထီၣ်ဒၣ် Demi-god; an inferior being ယွၤအဆံးဖိ တဂၤလၢ အဖုၣ်ဒီး အဆံးန့ၢ်ဒံး ကစၢ်ယွၤ န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဟံးဃာ်ဂၢၢ်ကျၢၤ တၢ်နာ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်ထုးထီၣ်ဝဲ လံာ်ယိၤဟၣ် ၁း၁ လၢကိၤလၤဝါကျိာ် ဒ်လၢလာ်အံၤအသိး န့ၣ်လီၤ.

"Originally the Word was, and the Word was wis God, and the Word was a god."
"အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ် တၢ်ကလုၢ်အိၣ်ဝဲ, တၢ်ကလုၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးယွၤ, ဒီးတၢ်ကလုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ယွၤတဂၤ လီၤ."

မ့မ့ၢ် ပဝဲခရံာ်ဖိတဖၣ်တခီ ပနာ်လၢ, လၢယွၤအစိအကမီၤဒီး အတၢ်မၤလီၤလးအဃိ, ဖိသၣ်လၢ အအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ နီၢ်မၤရံန့ၣ် မ့ၢ်ယွၤဒီး တဘျီဃီစ့ၢ်ကီး ပှၤကညီန့ၣ်လီၤ. (လူၤကၣ် ၁း၅, ၂း၁၁, ကလၤတံ ၄း၄) အဃိဒီး ပှၤကွဲးလံာ်ဧ့ၤဘြံၤ ၄း၁၅ စံးတၢ်ဘၣ်ဃးဒီးခရံာ်, "မ့ၢ်အဘၣ်တၢ်လ့ပစီ ကိးမံၤဒဲး ဒ်ပဝဲအသိး" အဝဲအံၤ ပာ်ဖျါခရံာ်ဒ်အမ့ၢ် ပှၤကညီတဂၤအသိး ဒီးမ့မ့ၢ် စီၤသိမါတခီ စံးဝဲဖဲ ယိၤဟၣ် ၂၀း၁၈ "ယကစၢ်ဒီး ယယွၤ" အဝဲအံၤ ပာ်ဖျါခရံာ်ဒ်အမ့ၢ် ယွၤန့ၣ်လီၤ.

၂. တၢ်နာ်ဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်အတၢ်သံ

အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲလၢ ခရံာ်အတၢ်သံန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲလၢ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပတၢ်သံလၢ နီၢ်ခိနီၢ်ခီ ဒီး ပမ့ၢ်နာ်အီၤဒီး မၤတၢ်လၢအဂီၢ်ခဲအံၤ ဒီး ပကမၤန့ၢ်ဃုာ် တၢ်ဂဲၤထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤ (တၢ်အိၣ်မူခံပတီၢ် တပတီၢ်လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်မူအမုာ်အခုၣ် အဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး) န့ၣ်လီၤ. ဒီးပှၤလၢအအိၣ်မူ ထီၣ်ဘး တၢ်အိၣ်မူခံပတီၢ် တပတီၢ်အံၤ ကမၤန့ၢ် တၢ်မူအထူအယိာ် န့ၣ်လီၤ. ဒီးပှၤလၢကမၤန့ၢ် တၢ်မူအထူအယိာ်အံၤ မ့ၢ်ဒၣ်ပှၤစှၤဂၤ လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ် အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ, ယဟိဝၤ ပှၤအုၣ်သးတဖၣ်အံၤ နာ်ဝဲလၢ ပှၤတဂၤဘၣ်တဂၤ အတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ အဂ့ၢ်အံၤ သန့ၤထီၣ်အသးလၢ အတၢ်မၤတၢ်လၢ အဂီၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒီး တမ့ၢ်လၢ ခရံာ်မၤတ့ၢ် တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အခၢၣ်စးဘၣ် န့ၣ်လီၤ. လၢအဖုၣ်န့ၣ်, ပှၤတဂၤဘၣ်တဂၤ ကဘၣ်မၤန့ၢ် တၢ်မူအထူအယိာ် လၢ အတၢ်ကျဲးစၢးတဖၣ် ဒၣ်ဝဲ န့ၣ်လီၤ.

တၢ်နာ်ဝဲအံၤ ထီဒါပလံာ်စီဆှံ အသီတကတြူၢ် အတၢ်သိၣ်လိပှၤန့ၣ်လီၤ. ခရံာ်အတၢ်သးခုကစီၣ် တဲဘၣ်ပှၤလၢ ခရံာ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤပှၤ တမ့ၢ်ထဲလၢ နီၢ်ခိအတၢ်သံဧိၤ ဘၣ်. မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးလၢ ပတၢ်ကဲကုၢ်လၢ တၢ်ဒဲးဘး အစိကမီၤ အဖီလာ်စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. (ရိ ၃း၂၃-၂၈, ကလၤ ၁း၄, ၃း၁၃, ၁ယိၤ ၁း၆-၁၀, ၃း၅). ပှၤလၢ အနာ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် ကမၤန့ၢ်တၢ်မူ အထူအယိာ် န့ၣ်လီၤ. (ယိၤ ၃း၁၆, ၅း၂၄, ရိမ့ၤ ၆း၂၃) လံာ်စီဆှံ အသီ တကတြူၢ် ပာ်ဖျါဝဲ ရှဲရှဲလၢ တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ လၢ ခရံာ်ဟ့ၣ်ပှၤ အံၤ တမ့ၢ်လၢ ပတၢ်မၤအဃိဘၣ်. မ့ၢ်ဒၣ် လၢအဝဲ အတၢ်သးကညီၤ ဒီး အဘျုးအဖှိၣ်ဒၣ်ဝဲ အဃိ န့ၣ်လီၤ.

၃. တၢ်နာ်ဘၣ်ထွဲဒီး ခရံာ် အတၢ်ဂဲၤထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤ, အတၢ်က့ၤထီၣ်ဆူမူခိၣ် ဒီး အတၢ်ကဟဲက့ၤ ခံဘျီတဘျီ.

ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်သးတဖၣ် နီၤဖးခရံာ်အတၢ်အိၣ်မူ သၢပတီၢ် န့ၣ်လီၤ. တပတီၢ်ဒီး တပတီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သး တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢတပတီၢ်. ခရံာ်အိၣ်မူဆိပာ်စၢၤ လၢမူခိၣ်လၢ သူၣ်လၢသး န့ၣ်လီၤ. (Christ pre-existed in heaven as a spirit being).

ခံတပတီၢ်. အဝဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒ် ပှၤကညီ တဂၤအသိး န့ၣ်လီၤ. (He was born on earth as a human being).

သၢတပတီၢ်. အဝဲ ဂဲၤထၢၣ်က့ၤဒီး က့ၤထီၣ်ဆူမူခိၣ်လၢ သူၣ်လၢသး န့ၣ်လီၤ. (He was raised and ascended as a spirit being).

သတးဒီး အဝဲသ့ၣ် တနာ်ခရံာ်ဂဲၤထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤလၢ နီၢ်ခိနီၢ်ခီဘၣ် န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, အဝဲသ့ၣ် တနာ်စ့ၢ်ကီးလၢ ခရံာ်ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤလၢ နီၢ်ခိနီၢ်ခီ စ့ၢ်ကီးဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်စံးလၢ, လၢတၢ်သူၣ်ခုသးခု အပူၤဒီး လၢပှၤတထံၣ်ဘၣ်အီၤ အပူၤန့ၣ် ခရံာ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ တ့ၢ်လံ န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် ဘၣ်တၢ်သူၣ်လီၤတ့ၢ်လံအီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ လၢ ၁၉၁၄ နံၣ်ဒီး ခရံာ်ဟဲက့ၤ ကဒါက့ၤဆူ အတၢ်လုၢ်ဟံၣ်ဒီး မၤကဆှီတ့ၢ်လံအီၤလၢ ၁၉၁၈ နံၣ်အဃိ, ဆူညါစှၤနံၣ် ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အံၤ အစိၤကကတၢၢ်ဝဲဒၣ် န့ၣ်လီၤ.

မ့မ့ၢ် ပဝဲ ပှၤခရံာ်ဖိတဖၣ်တခီ ပနာ််လၢ ပကစၢ်ခရံာ် လၢအဂဲၤထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤ အံၤအိၣ်ဒီး အနီၢ်ခိ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်နီၢ်ခိလၢ အလဲလိာ်အသး န့ၣ်လီၤ. (The risen Christ has a real, though transformed, body.) (လူၤကၣ် ၂၄း၃၇-၄၃). ဒီးဖဲ ခရံာ်က့ၤထီၣ်ဆူမူခိၣ်န့ၣ် အဝဲစိာ်ဃုာ် နီၢ်ခိအံၤ ဒီးအီၤဒီး အိၣ်ဖျါလၢယွၤအမဲာ်ညါ လၢပဂီၢ် လီၤ. ဧ့ၤ ၉း၂၄. ဒီးတုၤအဟဲက့ၤကဒါက့ၤ တခီ ပှၤအမဲာ် ခဲလၢာ် ကထံၣ်ဘၣ်အီၤ န့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁း၇).

၄. တၢ်နာ်ဘၣ်ဃးဒီး သးစီဆှံ အတၢ်မၤ

ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်သးတဖၣ် တနာ်သးစီဆှံဒ် အမ့ၢ်ယွၤဘၣ်. လၢအဝဲသ့ၣ် အဂီၢ်, သးစီဆှံ မ့ၢ်ဒၣ် တၢ်တမံၤ (it) န့ၣ်လီၤ. ဒီးသးစီဆှံ (Holy Spirit) န့ၣ်တကွဲးဝဲလၢ လံာ်ဖျၢၣ်အဒိၣ် "S" နီတဘျီဘၣ်. Watchtower အလံာ်ကွဲးလၢ အထုးထီၣ်ဝဲတဖၣ် ပာ်ဖျါဒၣ်ဝဲလၢ သးစီဆှံန့ၣ် တမ့ၢ် နီၢ်တဂၤဒီး တမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ယွၤဘၣ် န့ၣ်လီၤ. (The Spirit is neither a person nor God.)

မ့မ့ၢ် ပဝဲပှၤခရံာ်ဖိ တဖၣ်တခီ ပနာ်လၢ သးစီဆှံန့ၣ် မ့ၢ်ယွၤ န့ၣ်လီၤ. အဝဲလီၣ်ဖျါထီၣ် ယွၤအက့ၢ်အဂီၤဒီး ယွၤ အတၢ်မၤခဲလၢာ်ခဲဆ့ န့ၣ်လီၤ. (ကွၢ်ယိၤဟၣ် အဆၢဒိၣ် ၁၄ - ၁၆). တၢ်လီ သးစီဆှံန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လီယွၤ စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၅း၃-၄). သးစီဆှံ မၤတၢ်လၢ ပပူၤအဃိ ဒီး ပန့ၢ် ဘၣ်တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ကဒီးတစု န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ်  ၃).

၅. တၢ်နာ်ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤသၢဂၤတဂၤဃီ

ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်သးတဖၣ် တနာ်ယွၤသၢဂၤတဂၤဃီ ဘၣ်. စံးဝဲလၢ အဝဲအံၤ တဘၣ်လိာ်အသးဒီး လံာ်စီဆှံဘၣ်ဒီး ဟဲဒၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် တခီန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် အဂီၢ် ယွၤထဲတဂၤဧိၤ, ယဟိဝၤ, တ့လီၤ အဖိခွါ ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်ဒီး ဖိခွါဝဲအံၤ တၢ်ကိးအီၤသ့ဒၣ်ထဲလၢ ယွၤအဆံးဖိ န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်သးစီဆှံကစၢ်န့ၣ် တအိၣ်လ့ၤတက့ၤဘၣ် န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်သးတဖၣ်အံၤ ပိာ်ထွဲ Arianism လၢအဟဲပၢၢ်ထီၣ်လၢ ခ.န. ၃၀၀ - ၄၀၀ အဘၢၣ်စၢၤ လၢအစံးဝဲ, "ဖိခွါ တမ့ၢ် တၢ်တမံၤဃီဒီး ပၢ်ဘၣ်" (The Son is not of the same substance as the Father). သတးဒီး, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ စိၤအဝဲန့ၣ် တဲဖျါ ဝဲလၢ Arius မ့ၢ်ပှၤစူၢ်ကမၣ်နာ်ကမၣ် တၢ်တဂၤ ဒီး ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် မၤဂၢၢ်ကျၢၤက့ၤ အတၢ်နာ်လၢ အကိးဝဲ Nicene Creed လၢအကျါတဘီလၢ အစံးဝဲ, "ဖိခွါ မ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီဒီးပၢ်" (The Son is of the same substance as the Father) န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ပိာ်ထွဲ Arius အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် တဘျုးမံၤ န့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်လၢကျဲဒ်လဲၣ်

မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီး, ပသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်သ့လၢ ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဒုၣ်အဒါ နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် အဝဲသ့ၣ်တခီ နာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတီဝဲဘၣ်ဝဲ န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ပှၤအဂၤတဖၣ်န့ၣ်, ကမၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. ထဲဒၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီး ယဟိဝၤ အတၢ်ကစီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ် အတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ် အမဲာ် အတၢ်ထံၣ်အပူၤန့ၣ် ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် Denominations ခဲလၢာ်န့ၣ် ဟဲဒၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဒီး ခရံာ်ဖိ သရၣ်သမါ ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်မုၣ်ကီၤလံၢ် အကုၢ်အပှၤ န့ၣ်လီၤ. အဃိ, အဝဲသ့ၣ် အ မံးရှၢၣ်အကျိၤအကျဲ ပကဘၣ်နၢ်ပၢၢ်ဆိအီၤ န့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ် အတၢ်မၤအခီၣ်ထံးတပတီၢ်

မ့ၢ်တၢ်ဟးဒိတကျိာ် ပှၤအတြဲၤ (မ့တမ့ၢ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်နၤ လၢကျဲခိၣ်) ဒုးသ့ၣ်ညါအသးဒီး နၤလၢ သါမ့ၢ်ပှၤ တဂၤလၢ အအဲၣ်ဒိးတဲနၤ လၢယွၤ အဂ့ၢ်, လံာ်စီဆှံ အဂ့ၢ် မ့တမ့ၢ်ဘၣ် ခ့ခါ အတၢ်မၤအသးတခါခါ, မ့တမ့ၢ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ တခါခါ အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အခီၣ်ထံး အဝဲကပာ်ခူသူၣ်အသးလၢ အဝဲမ့ၢ် ပှၤယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်သးဖိတဂၤ ဒီး အတၢ်ကတိၤတၢ်ဒီးနၤ အခီၣ်ထံးတပတီၢ်ဖိအံၤ ကဖျါလၢ တၢ်ကမၤဟးဂီၤတၢ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ် န့ၣ်လီၤ. အခီၣ်ထံးဖိတပတီၢ် အံၤန့ၣ်, အဝဲကွၢ်စိဃီၤ ဒၣ်ဝဲတုၤလၢ နကဒိကနၣ်အီၤ ဝံၤဒီး ကပာ်တီၢ် အလံာ်လဲၢ်ဖိ တနီၤနီၤ လၢနစုပူၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤမ့ၢ် နပာ်ဖျါ နတၢ်သးစၢၢ်ဆၢ ဒီးအီၤဒီး ဟံးန့ၢ်အလံာ်အလဲၢ်ဒ် တၢးထီခိးတၢ် (Watchtower) မ့တမ့ၢ် ဖုးသံနီၣ်ထီၣ် (Awake) တဖၣ်ဒီး အဝဲကသွီနုာ်နၤ လၢ အစရီအပူၤ လၢ ကဟဲကဒီးဆူ နအိၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. အဝဲအံၤ မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ် တပတီၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အမံးရှၢၣ် အကျိၤအကျဲ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပဝဲတနီၤတခီ ပဆိကမိၣ်လၢ, ပမ့ၢ်ဟံးန့ၢ် အလံာ်အလဲၢ်ဖိ တဖၣ်ဒီး ကက့ၤဝဲချ့ချ့ ဒီး တမၤတံာ်တာ် လၢၤပှၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်, လၢနမၤဒ်အံၤအဃိ အဝဲကဟဲ ကဒီး သပှၢ်ကတၢၢ် ဒီးနမံၤန့ၣ် လဲၤနုာ်ဆူ စရီလၢ အဆှၢဝဲဆူ ဝဲၤလီၢ်ခၢၣ်သး ဒီး နကဲထီၣ် ပှၤတဂၤလၢ အဝဲသ့ၣ် ကဟဲက့ၤ အိၣ်သကိး ကဒါက့ၤဝဲ ခဲအံၤခဲအံၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ် အတၢ်မၤခံပတီၢ်တပတီၢ်

တုၤအဟဲကဒါက့ၤဝဲ ခံဘျီတဘျီဒီး တမ့ၢ်လၢၤထဲ အကတိၤတၢ်ဒီးနၤ လၢအတၢ်ဂ့ၢ် တဖၣ်ဧိၤဘၣ်. မ့မ့ၢ် တခီ ကကွဲန့ၢ်နၤလၢ နကအိးထီၣ် နဟံၣ်နဃီလၢ တၢ်မၤလိသကိး လံာ်စီဆှံ အဂီၢ်ဒီး ကမၢနကွဲ နဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီး နတံၤသကိးလၢ အအိၣ်ဘူးအိၣ်တံၢ် ဒီးနၤတဖၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်တခီ, တၢ်မၤလိ လံာ်စီဆှံ အကတီၢ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကတီၢ်တံၢ် အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် တဖၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဒၣ်ကယၢာ် အဝဲသ့ၣ် ကသူလံာ်စီဆှံ, ဘၣ်ဆၣ် ကဟံးန့ၢ်ဒၣ်ဝဲ ဆူန့ၣ်တစဲး ဆူအံၤတစဲး လၢကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢနကထီဒါ အဝဲ သ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ် တၢ်အခွဲးအယာ် တအိၣ်ဘၣ်. ပှၤလၢ အထီၣ်တၢ်မၤလိ ကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်ပိာ်ထွဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ် အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢ တၢ်ပာ်လီၤအီၤ လၢ တၢးထီခိးတၢ် အလံာ်အလဲၢ် တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ် အတၢ်မၤသၢပတီၢ်တပတီၢ်

တုၤနပာ်ဖျါ နတၢ်သးစၢၢ်ဆၢဒီးအီၤ အါထီၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ် ကကွဲနၤ လၢနကလဲၤထီၣ်အကရူၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢ နလီၢ်ကဝီၤအပူၤ, ပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤအဂၤဒ်နၤအသိးဒီး အဝဲသ့ၣ်အပှၤတဖၣ်လၢ အဟးအိၣ်သကိး ပှၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအံၤန့ၣ်, နကမၤလိဘၣ် လံာ်စီဆှံဒ်ပူၤကွံာ်အသိး, ဘၣ်ဆၣ် ကလဲၤအသး ယိာ်ထီၣ် တစဲးန့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကွၢ်စိ မိၢ်ပှၢ်ဖဲအံၤ န့ၣ် မ့ၢ်တၢ် ကကတဲာ်ကတီၤနၤလၢ နကဆိကမိၣ်တၢ်ဒ် ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသး တဖၣ် ဆိကမိၣ်တၢ် အသိးန့ၣ်လီၤ. တုၤဖဲအံၤဒီး နအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤလံ နသးလၢ တၢ်အပတီၢ် ဆူညါ တပတီၢ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ် အတၢ်မၤလၢခံကတၢၢ် တပတီၢ်

ယဟိဝၤအပှၤအုၣ်သးတဖၣ် ပလီၣ်အသးဒိၣ်မးလၢ အတၢ်ကွဲပှၤဆူ အ "ဘီမုၢ်အဒၢး" (Kingdom Hall) အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တဖၣ်အပူၤ န့ၣ်လီၤ. ပှၤတၢ်ချၢ တန့ၢ်အခွဲးနီတဘျီဘၣ်. ဖဲဒၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မၤကွၢ် နၤ လၢထး သၢပတီၢ်ဝံၤမး မ့ၢ်သးမံဝဲန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်ကွဲနၤဆူ အ "ဘီမုၢ်အဒၢး" န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤနတုၤအတီၤလၢ တၢ်ကွဲဝဲအံၤဒီး နဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်နၤလၢ (VIP Treatment) ဒီးကျဲးစၢးဝဲ သ့ၣ်လၢာ်သး တုၤနကဲထီၣ် တၢ်တမံၤဃီဒီး အဝဲသ့ၣ် အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. ဒီးမုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤ ကိးနွံဒဲးန့ၣ်, ခဲအံၤတဘျီ နကဘၣ်လဲၤထီၣ် တၢ်မၤလိခီဖျိ တၢ်သိၣ်လိတဖၣ်လၢ ကရၢအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ်, တၢ်မၤလိကျဲ တခါလၢ တၢ်ဟးရၤလီၤ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ် တဟံၣ်စဲတဟံၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢကျဲခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢဟံၣ်ပူၤဃီပူၤ မ့ၢ်ဂ့ၤအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ပှၤတဖုလၢ အသိၣ်လိတၢ်နာ်ဒီး အတၢ်မၤအကျဲဧိၤကပူၤဧိၤ တဖၣ် လီၤတံၢ်ဂ့ၤ ဒိၣ်မး န့ၣ်လီၤ. တုၤနပိာ်ထွဲဒီး နမၤလၢပှဲၤ တၢ်တဖၣ်အံၤလံ ဒီး ဆူညါတပတီၢ်န့ၣ်, ကဒိးဘျၢနၤလၢထံဒီး တၢ်ဂံၢ်ဃုာ်နၤလၢ ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်သးတဖၣ် အကျါတဂၤလံ န့ၣ်လီၤ. ပှၤတနီၤနီၤ လၢကျဲဒ်အံၤ အပူၤ ကဲထီၣ်ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒၣ်လဲာ် တသ့ၣ်ညါလီၤအသး ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အဝဲအံၤမ့ၢ် ကျိၤကျဲ လၢယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် သူဝဲ လၢကမၤန့ၢ် ပှၤကညီ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကျဲလၢ အဝဲသ့ၣ်သူဝဲန့ၣ်, လၢတၢ်လီၢ် တတီၤဒီးတတီၤ ကလီၤဆီလိာ် အသး တစဲးဘၣ်ဆၣ် တၢ်အမိၢ်ပှၢ်န့ၣ်, တလီၤဆီဘၣ်. မ့ၢ်အဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်, အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်တီၢ်တံၢ်အီၤလၢ တၢ်နာ်တမံၤဃီ, ကျဲတမံၤဃီ, တၢ်မၤ တမံၤဃီ ဒီးတုၤလၢ တၢ်ကတိၤတမံၤဃီ ဒၣ်လဲာ် န့ၣ်လီၤ.

ပကပၢၢ်ဆၢ အဝဲသ့ၣ်လၢ ကျဲဒ်လဲၣ်

ပကကွဲးလီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဘၣ်ဃး တၢ်ဂ့ၢ်အဝဲအံၤ တညီကဲၣ်ဆိးဘၣ်. မ့ၢ်အဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်, ကသန့ၤထီၣ်အသးလၢ နမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ် ဒီး နသူၣ်လီၤနသးလၢ နခရံာ်ဖိ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် အပူၤန့ၣ် ဆံးအါလဲၣ်, ထီၣ်ဘး ဆံးအါလဲၣ် အဖီခိၣ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤခံမံၤ ဖိလၢလာ်အံၤ ကမၤစၢၤနၤ လၢ နတၢ်ပၢၢ်ဆၢ အဝဲသ့ၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢတမံၤ

ဖဲယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသး ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် နၤအဆိကတၢၢ် တဘျီန့ၣ် အဝဲကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ န့ၢ်နၤ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ (၃) မံးနံး ဖိတယုၢ်လၢ အ "တၢးထီခိးတၢ်" အမဲးကစံ အပူၤန့ၣ်လီၤ. နကတိၤဂ့ၢ်လိာ်ဒီးအီၤ အဘျုးတအိၣ်ဘၣ်. အဝဲအိၣ်ပာ်စၢၤဒီး အတၢ်စံးဆၢလၢ အ "တၢးထီခိးတၢ်" မဲးကစံအပူၤ ခဲလၢာ်လံ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် သတူၢ်ကလာ် နမ့ၢ်လဲလိာ်ကွံာ် တၢ်ဂ့ၢ်, ဂုာ်ဟံးန့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဒီး ကတိၤတၢ်ဒီးအီၤလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတဖၣ် ဒီး နကထံၣ်ဘၣ်လၢ လၢတၢ်ဂ့ၢ် တနီၤနီၤ အဖီခိၣ်န့ၣ် အဝဲကမၤအသး ကဒံဒံ ကဒါဒါ မ့ၢ်လၢ အခီၣ်တဃာ် တအိၣ်ဘၣ် အဃိန့ၣ်လီၤ.

ခံမံၤတမံၤ

အဝဲကရူးလံာ်စီဆှံ အဆၢတဖၣ် တနီၤဒီး ကမၤကဒံကဒါ နသူၣ်နသး လီၤ. ဟံးန့ၢ်နလံာ်စီဆှံ, ကွၢ်လံာ်စီဆှံ လၢအဝဲယၢၤထီၣ်ဝဲဒီး ကွၢ်က့ၤ အတၢ်ဘၣ်ထွဲ လၢအဟဲလၢညါ ဒီး အပိာ်ထွဲထီၣ်အခံ ခဲလၢာ် န့ၣ်တက့ၢ်. တချုးဒံးဘၣ်လၢ နကွၢ်က့ၤ အတၢ်ဘၣ်ထွဲခဲလၢာ် ခဲဆ့ဒီး တဘၣ်လဲၤဆူညါ တဂ့ၤ. နကထံၣ်ဘၣ်လၢ တဘျီတဘျီ အဝဲသ့ၣ် သူလံာ်စီဆှံ အဆၢတဖၣ် အဝဲသ့ၣ်အကစၢ်ဒၣ်လဲာ် တနၢ်ပၢၢ်က့ၤဝဲ အခီပညီ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်တခီ, ကတိၤတၢ်ဒီးအီၤလၢ နတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ခရံာ်အဂ့ၢ် န့ၣ်တက့ၢ်. ဒုးနဲၣ်အီၤလၢ နတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဟဲလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဒ်အဝဲနာ်အသိးဘၣ်. မ့မ့ၢ်တခီ မ့ၢ်တၢ်ဘါလၢ အမူဝဲ ခီဖျိ နတၢ်ဘၣ်ထွဲ, ဒီးနတၢ်ရ့လိာ်နသးဒီး ခရံာ်လၢ အမူဝဲတဂၤ အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်လဲၤခီဖျိ ဒ်သိးအံၤန့ၣ် အဝဲအကရၢ ဆှၢအီၤ တတုၤနီတဘျီ ဘၣ်. မ့ၢ်လၢ တနာ်ခရံာ်ဒီး သးစီဆှံ ဒ်ယွၤ အသိးဘၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ဟ့ၣ်အီၤနတၢ်အုၣ် နသးလၢ ခရံာ်မူဝဲ မၤတၢ်လၢ နဂီၢ်ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ် န့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးဘါထုကဖၣ် လၢ ကစၢ်ယွၤ ကသူနၤ လၢနကဆှၢအီၤ ဆူ တၢ်နာ်ခရံာ်အဂီၢ် န့ၣ်တက့ၢ်.

(ဟံးန့ၢ်တၢ်ကွဲးအံၤလၢ "တၢ်ဘါကရူၢ်ဖိတဖၣ်အဂ့ၢ်" လၢ ပှၤကညီဘျၢထံခဝ့ရှၢၣ် ယွၤဂ့ၢ်ပီညါဝဲၤကျိၤ ကွဲးထုးထီၣ်ဝဲ န့ၣ်လီၤ.)