ယွၤလိၣ်ဘၣ်တၢ်ဒိကနၣ်လၢအၦၤဂီၢ်မုၢ်အအိၣ် (ဝံယံးရမံယၤ ၃၅း၁-၁၉)

စီၤရ့ကး အဖိခွါ စီၤယိၤနဒာ်အဖိခွါ တဖၣ်တိၢ်န့ၢ် အပၢ်အတၢ်မၤလိာ်လၢ အမၤလိာ်အီၤလီၤ. မ့မ့ၢ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်အံၤ တကနၣ်ဘၣ် ယကလုၢ်ဘၣ်. မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ်အယွၤ, အံၣ်စရ့လး အကစၢ်စံးဒ်အံၤ, ကွၢ်ကွၢ်, ယကဒုးဟဲဘၣ် ပှၤယူဒၤဖိဒီး ပှၤယရူၤရှလ့ၣ်ဖိခဲလၢာ်လၢ ကယဲၢ်တၢ်အၢလၢ ယကတိၤတၢ်လၢ အဂ့ၢ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယကတိၤလံတၢ်, ဒီးအဝဲသ့ၣ် တကနၣ်ဘၣ်. ယကိးလံအီၤ, ဒီးအဝဲသ့ၣ်တစံးဆၢ ဘၣ်တၢ်ဘၣ်. ဒီးစီၤယံးရမံယၤ စံးဘၣ် စီၤရ့ကး အပှၤဟံၣ်ဖိ, တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ် အယွၤ, အံၣ်စရ့လး အကစၢ်စံးဒ်အံၤ, မ့ၢ်သုစူၢ်သုပၢ် စီၤယိၤနဒာ် အတၢ်မၤလိာ်, ဒီးတိၢ်န့ၢ် အတၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤ ခဲလၢာ်, ဒီးမၤဒ် ကယဲၢ်တၢ်လၢ အမၤလိာ်သု အသိး န့ၣ်ဒီး, တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ်အယွၤ, အံၣ်စရ့လး အကစၢ် စံးဒ်အံၤ, စီၤရ့ကး အဖိခွါ စီၤယိၤနဒာ် ကအိၣ်ဒီး ပှၤကညီလၢ အကဆၢထၢၣ်လၢ ယမဲာ်ညါ လီၤထူလီၤယိာ်လီၤ. (ယံးရမံယၤ ၃၅း၁၆-၁၉)

တၢ်ကတိၤလၢညါ

လၢၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အတၢ် စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ ထီဘိဒီးထီဘိ ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လဲၤကပာ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ခီဖျိ ဘါထီၣ် ကလုာ်ဂၤတဖၣ် အကစၢ်ယွၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကစၢ်ယွၤဘၣ်ဆှၢလီၤ အ၀ံတဖၣ် ဒ်သိး အကဟ့ၣ်ပလီၣ် ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လၢအတၢ်တဒိကနၣ်တၢ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ၀ံတဖၣ်မ့ၢ်ဟ့ၣ် ပလီၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ထဲလဲၣ် သနာ်က့, အ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်တကနၣ်ဃုာ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၣ် အမဲာ်ညါ အ၀ဲသ့ၣ် မၤကမၣ်တၢ်နးဒိၣ်န့ၢ် အလီၢ် န့ၣ်လီၤ. ဒ်၀ံတဂၤအသိး စီၤယံးရမံယၤစ့ၢ်ကီး ဟ့ၣ်ပလီၣ်ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိိတဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢတၢ်ဟ့ၣ် ပလီၣ်ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အဆၢကတီၢ် ကစၢ်ယွၤမၢလီၤ၀ဲဒၣ် ၀ံယံးရမံယၤ ဒ်သိးကသူ၀ဲ ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် ဒ်သိးၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်ကကဲထီၣ်တၢ်မၤလိလၢ ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ.

ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်မ့ၢ် ၦၤလၢအဟဲလီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်လၢ ၦၤက့ၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ (စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၁း၁၆, ၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၁း၅၅). ၦၤက့ၣ်ဖိတဖၣ်မ့ၢ် ၦၤလၢအရ့ဒီးစီၤမိၤရှ့ဘူးဒိၣ်မးလီၤ (၂ မိၤရှ့ ၂း၂၁). အ၀ဲသ့ၣ် အၢၣ်လီၤအီလီၤအသးဒီး ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လၢ အကဘါ၀ဲဒၣ် ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိအယွၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤက့ၣ်ဖိတဖၣ် ပိာ်၀ဲဒၣ်ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အခံတုၤလၢကီၢ်ကနၤဟၣ်တစုလီၤ. ဒီးလၢခံၦၤက့ၣ် ဖိတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤမၢ်ကွံာ်၀ဲ, ဒီးဖဲ စီၤယိၤနဒာ် ဒီးစီၤယ့ၤဟူ အစိၤမး ၦၤက့ၣ်ဖိတဖၣ်အဂ့ၢ်ဟဲဖျါ ထီၣ်ကဒီးလၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤန့ၣ်လီၤ (၂ စီၤပၤ ၁၀း၁၅-၂၉). စီၤယိၤနဒာ်ဒီးစီၤယ့ၤဟူခံဂၤ မၤသံကွံာ် စီၤပၤအၤဃာ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်ဒီး ၦၤဘါဘဧၤလးဖိတဖၣ် လၢနီၢ်ပၤမုၣ်အံၤစ့ဘ့လး ပာ်ခူသူၣ်၀ဲတဖၣ် ဖဲ ချ.ခ.န ၈၄၂ နံၣ် န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ စီၤယိၤနဒာ် အဃိ ၦၤတကလုာ်လၢ အမ့ၢ်၀ဲဒၣ် ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲ န့ၣ်လီၤ. ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤလၢအဘါ ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိ အယွၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးအကတြီဆၢ၀ဲ ၦၤကူၦၤကညီ တဖၣ်အတၢ်အၢတၢ်သီအဂီၢ် အ၀ဲသ့ၣ် တအိၣ်လၢခူပူၤ၀့ၢ်ပူၤဘၣ်, မ့မ့ၢ်တခီ အ၀ဲသ့ၣ်ပာ်တီၢ်ခူ၀့ၢ် ဒီးလဲၤအိၣ်လဲၤဆိး၀ဲ လၢၦၢ်မုၣ်ကနၢ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢအနံၣ် သၢကယၤအပူၤန့ၣ် ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် လူၤပိာ်ထွဲ၀ဲဒၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဃံးဃံး တုၤလၢ တၢ်အိၣ်အသးမၢန့ၢ်ဆီၣ်ခံအ၀ဲသ့ၣ်လၢအကဘၣ်ဟဲက့ၤဒီး အိၣ်ဆိး၀ဲ လၢ ၀့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်အဒိအတဲာ်အဂ့ၤ လၢၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အဂီၢ် လၢတၢ်ဒိကနၣ်တကပၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ် ဒိကနၣ်အဖုဖးဒိၣ် စီၤယိၤနဒာ် အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဃံးဃံးအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကစၢ်ယွၤမၢလီၤ၀ဲဒၣ် ၀ံယံးရမံယၤ ဒ်သိး ကကွဲမုာ်ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် ဒ်သိးအကမၤကွၢ်အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ဒိကနၣ်လၢ ၦၤယူဒၤဖိခိၣ်နၢ်တဖၣ်အမဲာ် ညါလီၤ.

၁. တၢ်ကွဲမုာ်ၦၤရ့ကးဖိ - ယံးရမံယၤ ၃၅း၁-၅

ဖဲစီၤပၤယိၤရှံယၤအဖိခွါ စီၤယဟိၤယါကံၣ် ပၢတၢ်အဆၢကတီၢ်ဖဲ ချ.ခ.န ၅၉၉-၅၉၇ နံၣ်, ဒီးတကတီၢ်ဃီ ဖဲဘၤဘူလိၣ်အသုးမုၢ်တဖၣ်ဟး၀့ၤ၀ီၤလၢ ကီၢ်ယူဒၤအပူၤ ဒ်သိး ကမၤနၢၤကွံာ်  ၦၤအိၣ်လၢဒဲတဖၣ်အခါန့ၣ်, ကစၢ်ယွၤကတိၤတၢ်ဒီး၀ံယံးရမံယၤ ဒ်သိးအကလဲၤဆူ ၦၤရ့ကးဖိလၢ အဃ့ၢ်ပူၤဖျဲး အသးလၢဘၤဘူလိၣ်အသုးမုၢ် တဖၣ်အအိၣ် ဒီးကွဲမုာ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ ကဟဲဆူ တၢ်လုၢ်ဟံၣ် အပူၤ ဒ်သိးကဟ့ၣ်ဒုးအီစပံးထံအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. ဒ်ကစၢ်ယွၤမၢအီၤအသိး, ၀ံယံးရမံယၤ လဲၤဆူၦၤရ့ကးဖိ တဖၣ်အအိၣ် ဒီးကွဲမုာ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢအကဟဲလၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ၀ံယံးရမံယၤ ဟဲကိးအ၀ဲသ့ၣ် လၢယွၤအတၢ်လုၢ်ဟံၣ်အပူၤ လၢစီၤဃၤနၣ်အဖိခွါတဖၣ်အဒၢးပူၤန့ၣ်လီၤ. ပတသ့ၣ် ညါလီၤတံၢ်လၢ စီၤဃၤနၣ်အဖိခွါတဖၣ်မ့ၢ်ၦၤဒ်လဲၣ်တဖၣ်လဲၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ပသ့ၣ်ညါတမံၤန့ၣ်, မ့ၢ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်လၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ်အပူၤအဃိ ကမ့ၢ်ၦၤတဖၣ်လၢအရ့ဒိၣ် ဒိၣ်မး လၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. စီၤဃၤနၣ်အဖိခွါတဖၣ်အဒၢးန့ၣ် ဘူးဒီး တၢ်လုၢ်ဟံၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အဒၢးလၢအအိၣ်လၢ ၦၤပၢၤတြၢၤ အခိၣ်စီၤမၤစ့ယၤအဒၢးအဖီခိၣ် န့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢအပၢၤတၢ်လုၢ်ဟံၣ်အတြဲၤ န့ၣ်မ့ၢ် ၦၤတဂၤလၢ အကဘၣ်ခိးတြီ ၦၤလၢ အတကဆှီတဖၣ် လၢကဟဲဆူတၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢလံာ်စီဆှံတဆၢအံၤအပူၤန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဖဲ၀ံယံးရမံယၤ ဟဲကိး၀ဲဒၣ် ၦၤရ့ကးဖိလၢ တၢ်လုၢ် ဟံၣ်ပူၤအခါ စီၤမၤစ့ယၤတမၤတံာ်တာ် တၢ်နီတမံၤဘၣ်.

ဒ်ကစၢ်ယွၤမၤလိာ် ၀ံယံးရမံယၤအသိး, ၀ံယံးရမံယၤပာ်လီၤလီခီဒီး သလၢတဖၣ် ၦဲၤဒီးစပံးထံ လၢၦၤရ့ကး ဖိတဖၣ်အမဲာ်ညါ ဒီးတဲဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ ကအိစပံးထံန့ၣ်လီၤ. နဆိကမိၣ်ဒ်လဲၣ်, ၀ံယံးရမံယၤ မ့ၢ်တဲၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်လၢ အကအိစပံးအထံန့ၣ် မ့ၢ်ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်ကအိ၀ဲဧါ. ဘၣ်ဆၣ် သနာ်က့ နသ့ၣ်ညါဧါ ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်စံးဆၢ၀ဲဒ်လဲၣ်.

၂. ၦၤရ့ကးဖိအတၢ်ဒိကနၣ် - ယံးရမံယၤ ၃၅း၆-၁၁

ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် စံး၀ဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်တအီစပံးထံဘၣ်. အ၀ဲသ့ၣ်စံး၀ဲလၢ အ၀ဲသ့ၣ်အဖုဖးဒိၣ် စီၤရ့ကး အဖိခွါစီၤယိၤနဒာ် ဟ့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် တဘၣ်အိစပံးထံဘၣ်. တကးဒံး ဘၣ် အ၀ဲသ့ၣ်တဘၣ်ဘှီထီၣ်ဟံၣ်ဃီတဖၣ်, သူၣ်လီၤတၢ်ချံတဖၣ်, ဒီး သူၣ်လီၤစပံးလီၢ်တဖၣ်ဘၣ်. အ၀ဲသ့ၣ်ကဘၣ်အိၣ်လၢဒဲပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်မ့ၢ်အိၣ်မူဒ်န့ၣ်မး, စီၤယိၤနဒာ်စံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်အသးသမူကထီ လၢကီၢ်လၢအအိၣ်ကဒုတဘ့ၣ်အပူၤလီၤ. စးထီၣ်လၢ ၦၤက့ၣ်ဖိတဖၣ်အစိၤ လံၤလံၤန့ၣ် ၦၤတဖၣ်အံၤအိၣ်ကဒုလၢကီၢ်ယူဒၤအပူၤ ဒ်ၦၤဟး၀့ၤ၀ီၤတဖုအသိး န့ၣ်လီၤ. ဒ်ၦၤဟး၀့ၤ၀ီၤ အသိး စီၤယိၤနဒာ်စံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်တဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ် နီတမံၤဘၣ်. ဒ်စီၤယိၤနဒာ် မၢလီၤအ၀ဲသ့ၣ်အသိး လၢအနံၣ် သၢကယၤအပူၤ အ၀ဲသ့ၣ်လူၤထွဲ စီၤယိၤနဒာ် အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခံလၢလၢၦဲၤၦဲၤ ခီဖျိ တအိစပံးထံဘၣ်, ဒီး တသူၣ်ထီၣ်အဟံၣ်အဃီတဖၣ်ဘၣ် န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်ဒၣ်လၢဒဲပူၤ ဒီးပိာ်ထွဲစီၤယိၤနဒာ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခံ လၢလၢၦဲၤၦဲၤန့ၣ်လီၤ. နဆိကမိၣ်ဒ်လဲၣ်, ၦၤ၀့ၢ်ဖိတဂၤ ကလဲၤဆူမဲးမုၢ်ခိၣ် ဒီး ကအိၣ်ဆိး၀ဲဖဲန့ၣ် ထဲတနွံ န့ၣ်, ကမ့ၢ်တၢ်ကီလၢ အ၀ဲအဂီၢ်ဖးဒိၣ်ညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်ကမုာ်ဘၣ်ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်အသး ဖးဒိၣ်ညါ လၢမဲးမုၢ်ခိၣ် ဒ်ၦၤဟး၀့ၤ၀ီၤတဖၣ်အသိး န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်လၢ မဲးမုၢ်ခိၣ်မ့မုာ်ဘၣ်အီၤသနာ်က့ တၢ်အိၣ်အသး မၢန့ၢ် ဆီၣ်ခံအ၀ဲသ့ၣ်လၢ အကဘၣ်ဟဲက့ၤဆူ၀့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်ဒီး အိၣ်၀ဲဆိး၀ဲလၢ၀့ၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲအဲၤကူပတူး အသုးမုၢ်ဟဲဆူကီၢ်ယူဒၤလၢ ချ.ခ.န ၆၀၁ နံၣ် ဒ်သိး အကဒုးတၢ်ဒီးဘၤဘူလိၣ်အသုးမုၢ် အဆၢကတီၢ်, လၢတၢ်ပျံၤ ဘၣ်အဲၤကူပတူးအသုးမုၢ်အပူၤ ၦၤဘၤဘူလိၣ်ဖိတဖၣ် ဟးထီၣ်ကွံာ်၀ဲဒၣ် လၢ၀့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ဘၤဘူလိၣ်အစီၤပၤ စီၤပၤနဘူၤကၤန့စၣ် တီၣ်ထီၣ် စီၤယဟိယါကံၣ် လၢအကကဲထီၣ်စီၤပၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်အံၤ ၀ံၤအလီၢ်ခံ စီၤယဟိယါကံၣ် စးထီၣ် ထီဒါ ၦၤဘၤ ဘူလိၣ်ဖိတ ဖၣ်လၢသၢ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. စီၤပၤ နဘူၤကၤန့စၣ် ဟံးန့ၢ် တၢ်ဆၢတဲာ်ထီ ဒါ ၦၤယူဒၤဖိတ ဖၣ်တသ့တ ဘျီဃီဘၣ်, လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အ၀ဲမၢ လီၤထံကီၢ်လၢအဘူးအတံၢ်တဖၣ် လၢကမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်လၢကီၢ်ယူဒၤအပူၤ န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ၦၤလၢအစုက၀ဲၤတအိၣ် ဒ်ၦၤရ့ကးဖိလၢအအိၣ်လၢဒဲပူၤတဖၣ် ဘၣ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူ၀့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်ဒ်သိး အကဒိးန့ၢ် ဘၣ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် မ့ပိာ်ထွဲတၢ် သိၣ်တၢ်သီအခံထဲလဲၣ် ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢထံကီၢ်တၢ်အိၣ်အသးအဃိ အ၀ဲသ့ၣ် ဘၣ်ဟဲက့ၤအိၣ်ကဒု လၢ၀့ၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

၃. ၦၤယူဒၤဖိအတၢ်တဒိကနၣ် - ယံးရမံယၤ ၃၅း၁၂-၁၇

ဖဲၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်ကတိၤတၢ်၀ံၤအလီၢ်ခံ ကစၢ်ယွၤစံးဘၣ် ၀ံယံးရမံယၤ လၢအကလဲၤဆူၦၤယူဒၤ ဖိတဖၣ်အအိၣ် ဒီးတဲဘၣ်ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်လၢ ကမၤလိန့ၢ် တၢ်လၢၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤ အဃိလဲၣ်န့ၣ် လၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒိကနၣ်တကပၤ ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်မ့ၢ် တၢ်ကွၢ်လိအဂ့ၤကတၢၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကွၢ်လိအဂ့ၤကတၢၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်, လၢအနံၣ်သၢကယၤအပူၤ ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် ပိာ် ထွဲ၀ဲ စီၤယိၤနဒာ် အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခံလၢလၢၦဲၤၦဲၤအဃိ န့ၣ်လီၤ. ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်တခီမီၣ်, မ့ၢ်အပိာ်ထွဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခံလၢလၢၦဲၤၦဲၤစ့ၢ်ကီးဧါ.

ကစၢ်ယွၤမၢလီၤ၀ံယံးရမံယၤ လၢကစံးဘၣ်ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤမ့ၢ်ဟ့ၣ်ပလီၣ် အ၀ဲသ့ၣ် ထဲလဲၣ်ထဲလဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်တဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ဘၣ်. ကစၢ်ယွၤဆှၢ လီၤအခ့အၦၤ၀ံသ့ၣ်တဖၣ်, ဒ်သိးကဟ့ၣ်ပလီၣ် အ၀ဲသ့ၣ်လၢတၢ်တဒိကနၣ်အဃိ, သနာ်က့ အ၀ဲသ့ၣ်တဒိကနၣ် ၀ံသ့ၣ်တဖၣ်အကလုၢ်ဘၣ်. ၀ံသ့ၣ်တဖၣ်တဲဘၣ် ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်လၢ ကဘၣ်ဘှီလိၤ ဃၣ်လိၤက့ၤအသးဒီး ဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူကစၢ်ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ၀ံသ့ၣ် တဖၣ်စံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ အသုတဘါထီၣ်တခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ်အယွၤတဂ့ၤ န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤဒ် ၀ံတဖၣ်စံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အသိးဒီး အ၀ဲသ့ၣ်ကအိၣ်ဘၣ်လၢ ကီၢ်လၢကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်လီၤအ၀ဲသ့ၣ်တဘ့ၣ် အပူၤလီၤထူလီၤယိာ်လီၤ.

၀ံယံးရမံယၤစ့ၢ်ကီးစံးတၢ်တမံၤဃီဒ် ၀ံအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အသိးလီၤ. ဖဲ၀ံယံးရမံယၤဟ့ၣ်ပလီၣ်အ၀ဲသ့ၣ် အဆၢကတီၢ်, စီၤပၤနဘူၤကၤန့စၣ် အသုးမုၢ််မ့ၢ်အိၣ်က၀ီၤဃာ်၀့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် အ၀ဲသ့ၣ် မ့ၢ်ဃၣ်ကဒါက့ၤအသးဆူကစၢ်ယွၤအအိၣ်ဒီး ကစၢ်ယွၤကမၤပူၤမၤဖျဲး အ၀ဲသ့ၣ်လၢ စီၤပၤနဘူၤ ကၤန့စၣ် အသုး မုၢ်အစုပူၤသၦၢ်ကတၢၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ် တဒိကနၣ် ၀ံအတၢ် ဟ့ၣ်ပလီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်. ဖဲစီၤယိၤနဒာ်အစၢၤအသွဲၣ်တဖၣ် ပိာ်စီၤယိၤနဒာ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခံလၢ လၢၦဲၤၦဲၤအခါ (တမ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီဒံးဘၣ်)၊ ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်လဲၤကပာ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်လၢၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်တဒိကနၣ်ကစၢ်ယွၤအတၢ် သိၣ်တၢ်သီဘၣ်အဃိ ကစၢ်ယွၤမၢလီၤ ၀ံယံးရမံယၤလၢ အကလဲၤဆူၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်အအိၣ်, ဒီးတဲအ၀ဲသ့ၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤကဆှၢလီၤ တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဖးဒိၣ် လၢတၢ်သးသမူကိးကလုာ်ဒဲးလၢအအိၣ်လၢကီၢ်ယူဒၤအပူၤတဖၣ်အလိၤ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်လၢဖဲ ကစၢ်ယွၤကိးထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အခါ အ၀ဲသ့ၣ်တစံးဆၢဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဖးဒိၣ်လၢကစၢ်ယွၤကဆှၢလီၤန့ၣ် ကဟဲခီဖျိ ၀ဲလၢ ၦၤဘၤဘူလိၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤဘၤ ဘူလိၣ်ဖိတဖၣ် ကဟဲဆူ၀့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ် ဒီးမၤဟးဂီၤ၀့ၢ်ဒီတဖျၢၣ် တကးဘၣ် ကက့ၤမၢကဲကုၢ်ၦၤ ဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ဆူကီၢ်ဘၤဘူလိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ၀ံယံးရမံယၤဟ့ၣ်ပလီၣ်ၦၤယူဒၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်န့ၣ် အခါ, ၦၤယူဒၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်တဆိကမိၣ်၀ဲလၢ တၢ်ကကဲထီၣ်အသးဒ် ၀ံစံး၀ဲအသိးဘၣ်. မ့ၢ်နာ်သက့ဒ်န့ၣ်ဒီး, ကစၢ်ယွၤကမၤ၀ဲဒ်အစံး၀ဲအသိးန့ၣ် ချ့သဒံးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ဖဲ ချ.ခ.န ၅၈၇ နံၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သူ၀ဲ ၦၤဘၤဘူလိၣ်ဖိတဖၣ် ဒ်အစုက၀ဲၤအသိး ဒ်သိးအကဟဲဆူ၀့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်ဒီး မၤလီၤၦီၢ်ကွံာ် ၀့ၢ်၀ံၤစိာ်မၢကဲကုၢ်ၦၤလၢအမူဒံးတဖၣ်ဆူ ကီၢ်ဘၤဘူလိၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ.

၄. တၢ်လၤကပီၤလၢၦၤလၢအဒိကနၣ်တၢ်တဖၣ်အဂီၢ် - ယံးရမံယၤ ၃၅း၁၈-၁၉

လၢအဂၤတကပၤတခီ ကစၢ်ယွၤကမၤလၤကပီၤၦၤရ့ကးဖိတဖၣ် မ့ၢ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်ဒိကနၣ်တၢ်သိၣ် တၢ်သီလၢအဖုဖးဒိၣ် စီၤယိၤနဒာ် ဟ့ၣ်လီၤအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤမၢလီၤ ၀ံယံးရမံယၤ လၢကစံးဘၣ် ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်လၢ မ့ၢ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်ပိာ်စီၤယိၤနဒာ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခံလၢလၢၦဲၤ ၦဲၤအဃိ, ကစၢ်ယွၤစံး၀ဲဒၣ်လၢ စီၤရ့ကးအဖိခွါ စီၤယိၤနဒာ် ကအိၣ်ဒီး အစၢၤအသွဲၣ်ပိာ်ခွါတဂၤ ထီဘိလၢ ကမၤကစၢ်ယွၤတၢ်မၤအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤတမံၤဃီအံၤဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ စ့ၢ်ကီးဆူစီၤပၤဒၤ၀ံးအအိၣ် မ့ၢ်လၢစီၤဒၤ၀ံးလူၤပိာ်ထွဲကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခံလၢလၢၦဲၤၦဲၤ အဃိန့ၣ်လီၤ (ယံးရမံယၤ ၃၃း၁၇). စီၤပၤဒၤ၀ံးစ့ၢ်ကီး စံးဘၣ်အဖိခွါစီၤပၤရှလိၤမိၤ တၢ်ကတိၤတမံၤ ဃီအံၤ ဖဲ ၁ စီၤပၤ ၂း၄ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢအမၤပိာ်ထွဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤလိာ် တဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲး တၢ်ယာ်လီၤလီၤဆီဆီလၢ ကမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကတိၤလၢခံ

ပ၀ဲတနီၤနီၤပကဆိကမိၣ်လၢ တၢ်မၤအသးလၢလံာ်စီဆှံတဆၢအံၤအပူၤ န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်အသး လၢလံာ်စီဆှံအလီၢ်လံၤအစိၤလံလီၤ. ဒီးလၢလံာ်စီဆှံအသီအပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်ဟဲလီၤဆူဟီၣ် ခိၣ်ချၢ ဒီး ပှ့ၤက့ၤပတၢ်ဒဲးဘးလံလီၤ. ထဲပနာ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ် န့ၣ် ပကဒိး န့ၢ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ပဘၣ်သ့ၣ်ညါလၢ ကစၢ်ယွၤလၢလံာ်စီဆှံအလီၢ်လံၤအပူၤ, ကစၢ်ယွၤလၢလံာ်စီဆှံ အသီအပူၤ, ဒီး ပ၀ဲၦၤခရံာ်ဖိအကစၢ်ယွၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်တဂၤဃီလီၤ. စးထီၣ်လၢကစၢ်ယွၤတ့လီၤတၢ်လံၤ လံၤဒီးတုၤလၢ မုၢ်နံၤလၢခံကတၢၢ်တစု ကစၢ်ယွၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်တဂၤဃီလီၤ. ဒ်ကစၢ်ယွၤအဲၣ်ဒိးလၢ အၦၤဂီၢ်မုၢ်လၢ လံာ်စီဆှံအလီၢ်လံၤတကတြူၢ်ပူၤ လၢအကအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိကနၣ်အသိး, ကစၢ်ယွၤအဲၣ် ဒိးစ့ၢ်ကီးလၢ နၤယၤပ၀ဲၦၤခရံာ်ဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ဒိကနၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဒၣ်ကယၢာ်, ဖဲပနာ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အဆၢကတီၢ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤလံန့ၣ် ပသမၢတသ့ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ကွၢ်လၢလံာ်စီဆှံအလီၢ်လံၤတကတြူၢ်အပူၤတက့ၢ်. ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ်နာ်၀ဲဒၣ် (Yahweh) ယဟိ၀ၤ လၢအမ့ၢ်အကစၢ်ယွၤ န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်နာ် ယဟိ၀ၤလၢ အမ့ၢ်အကစၢ်ယွၤသနာ်က့ (အိၣ်ဒၣ်လၢအစံးလၢအထးခိၣ်လၢယဟိ၀ၤမ့ၢ်အကစၢ်ယွၤ), လၢအသးပူၤတခီ တဒိကနၣ်လူၤပိာ် ထွဲကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်ဘၣ်. ၦၤခရံာ်ဖိအါဂၤလၢ အစိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ စံး၀ဲလၢ ကစၢ်ခရံာ်မ့ၢ် ယကစၢ်ဒီးၦၤအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤယၤတဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢအနီၢ်ကီၢ်တခီ တဒိကနၣ် ကစၢ်ခရံာ်အတၢ်မၤလိာ်တဖၣ်ဘၣ်.

ဘၣ်တဘၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်လီၤ ၦၤအံၣ်စရ့ လးဖိတဖၣ် လၢကစၢၢ်စံၤနါအလိၤန့ၣ် ကဃၢလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဃိ အ၀ဲသ့ၣ်လူၤပိာ်ထွဲ ၀ဲတကဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီ လၢကစၢ်ခရံာ်ဟ့ၣ်လီၤၦၤ န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ယိယိဖိ လၢအမ့ၢ် "တၢ်အဲၣ်" န့ၣ်လီၤ. အဲၣ်ယွၤနကစၢ်လၢ နသူၣ်ကံၢ်နသးလဲ, ဒီးလၢနသးဒီဖျၢၣ်ညါ, ဒီးနတၢ်ကူၣ်တၢ်ဆးတုၤအလၢာ်, ဒီးနဂံၢ်နဘါခဲလၢာ်တက့ၢ်. အဲၣ်ၦၤလၢနဃၢၤဒ်နအဲၣ်လီၤနသးအသိးတက့ၢ် (မးသဲ ၁၀း၂၇). ပျဲပသမံ သမိးလီၤက့ၤပသး "မ့ၢ်ပအဲၣ်ကစၢ်ယွၤလၢ ပသူၣ်ကံၢ်သးလဲ, လၢပသးဒီဖျၢၣ်ညါ, ဒီးလၢပတၢ်ကူၣ်တၢ်ဆးတုၤအလၢာ်, ဒီးလၢပဂံၢ်ပဘါခဲလၢာ်စ့ၢ်ကီးဧါ." ပမ့အဲၣ်ကစၢ်ယွၤန့ၣ်, ပတကြၢး မၤတၢ်လၢကစၢ်ယွၤတဘၣ်သး၀ဲတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ပကသမံသမိးလီၤက့ၤပသးအသီတဘျီကဒီး, "မ့ၢ်ပအဲၣ်ၦၤလၢပဃၢၤ ဒ်ပအဲၣ်လီၤပသးအသိးစ့ၢ်ကီးဧါ." ပမ့အဲၣ်ၦၤလၢပဃၢၤဒ်ပအဲၣ်လီၤ ပသးအသိးတခီ ဒ်ပအဲၣ်လီၤ ပနီၢ်ကစၢ်အသိး ပကဘၣ်အဲၣ်ၦၤလၢပဃၢၤတဖၣ်ဒ်န့ၣ်အသိး လီၤ. ၦၤလၢပဃၢၤ န့ၣ် မ့ၢ်မတၤတဖၣ်လဲၣ်. ၦၤလၢပဃၢၤမ့ၢ်ၦၤလၢအအိၣ်ဘူးဒီးၦၤတဖၣ် လၢကစၢ်ခရံာ်တအိၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အသးပူၤတဖၣ် ဒီး ၦၤလၢတၢ်ကွၢ်တလီၤအီၤတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ပမ့အဲၣ်ၦၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်, ပကြၢး တဲအ၀ဲသ့ၣ်လၢတၢ်သးခုကစီၣ် ဒီး ပကြၢး မၤစၢၤအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. အအံၤမ့ၢ် တၢ်မၤလိာ်ထဲခံထံၣ်လၢ ကစၢ်ခရံာ်ဟ့ၣ်လီၤၦၤ န့ၣ်လီၤ. ဒ်ၦၤယူဒၤဖိတဖၣ် တဒိကနၣ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အဃိကစၢ်ယွၤစံၣ်ညီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အသိး, ပ၀ဲလၢအမ့ၢ် ၦၤခရံာ်ဖိတဖၣ် ပမ့တဒိကနၣ်ကစၢ်ခရံာ်အတၢ်မၤလိာ်ဘၣ်န့ၣ်, တၢ်စံၣ်ညီၣ်ကဟဲလီၤဘၣ်ၦၤလၢ ပတၢ်အိၣ်မူတစိၤအံၤအပူၤ မ့တမ့ၢ်ပတၢ်အိၣ်မူလၢ တၢ်သံဝံၤအလီၢ်ခံ န့ၣ်လီၤ. ဒ်ၦၤရ့ကးဖိတဖၣ်ဒိကနၣ် အဖုဖးဒိၣ်စီၤယိၤနဒာ်အတၢ်မၤလိာ် အဃိ ကစၢ်ယွၤမၤလၤကပီၤအ၀ဲသ့ၣ်အသိး, ပ၀ဲလၢအမ့ၢ် ၦၤခရံာ်ဖိတဖၣ် ပမ့ဒိကနၣ်ကစၢ်ခရံာ်အတၢ်မၤလိာ် ဒီးလူၤပိာ်ထွဲအခံန့ၣ် တၢ်လၤကပီၤကအိၣ်စ့ၢ် ကီးလၢပဂီၢ် လၢပတၢ်အိၣ်မူတဃၣ်အံၤအပူၤ မ့တမ့ၢ်ပတၢ်အိၣ်မူလၢတၢ်သံဝံၤ အလီၢ်ခံ န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်တၢ်လၤကပီၤဟဲလၢကစၢ်ယွၤအဂီၢ် ပကဒိကနၣ်သကိးကစၢ် ခရံာ်အတၢ်မၤလိာ်လၢအမ့ၢ် အဲၣ်ယွၤနကစၢ်, ဒီးအဲၣ်ၦၤလၢနဃၢၤတက့ၢ်.

လံာ်ဒိးသန့ၤတဖၣ်

1. A Homiletic Commentary on the Book of Jeremiah, by the Rev. W.H. Jellie.

2. The New International Commentary on the Old Testament, by A. Thompson.

3. New International Bible Commentary, by F.F. Bruce.

(တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတယုၢ်အံၤ ယကွဲးအီၤလၢ ယလဲၤမၤလိ (M Div) လၢနၣ်ကးလဲ (ကိၤလၤသူကီၢ်) အဆၢကတီၢ်, ဖဲပမၤလိ၀ဲဒၣ် လံာ်၀ံဖးဒိၣ်အခါ သရၣ်မၢ ပကွဲးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတဂၤတယုၢ် အဃိ ယကွဲး၀ဲဒၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတယုၢ်အံၤလၢ အဲကလံးကျိာ် ဒီးအခဲအံၤ ယကွဲးကျိာ် ထံကဒါက့ၤ ဆူကညီကျိာ် န့ၣ်လီၤ.)