တၢ်ကျိာ်ထံလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အကလုာ်ကလုာ် (တၢ်မၤလိလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ - အကူာ် ၃)

တၢ်ကတိၤလၢညါ

တၢ်ကျိာ်ထံ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အကလုာ်ကလုာ် ဖဲအံၤ ပကနီၤဖးလီၤအီၤ ခံတီၤ န့ၣ်လီၤ. အဆိကတၢၢ် ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃး ကျိၤကျဲ လွံၢ်ဘိ လၢ အကျိာ်ထံ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အံၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးခံတီၤတတီၤ န့ၣ် ပကဟံးန့ၢ်သူ ကျိၤကျဲလွံၢ်ဘိ လၢာ် အတၢ်ထံၣ်တဖၣ် ဒီး ပာ်ဖှိၣ်က့ၤအီၤတပူၤဃီ ဒ်အလီၢ်အိၣ်အသိး န့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤပကကွၢ် သကိး ကျိၤကျဲလွံၢ်ဘိလၢာ် အတၢ်ကျိာ်ထံ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ န့ၣ်တက့ၢ်.

ကျိၤကျဲတဖၣ်လၢ တၢ်ညီနုၢ်သူအီၤ (Common Strategies)

တၢ်အဆိကတၢၢ်တမံၤလၢ ပကြၢးတဲအီၤန့ၣ် ကျိၤကျဲလွံၢ်ဘိလၢာ်အံၤ ဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်တနီၤလၢ ပသူအီၤသ့, ဘၣ်ဆၣ် ကျိၤကျဲ တဘိစုာ်စုာ် တလၢပှဲၤခဲလၢာ် ဘၣ်. တၢ်အိၣ်သးအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ တၢ်ဃဲၤပူလၢ အလီၢ်လံၤတယုၢ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ် ဒီး ကဆီတဒု, ဖဲပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဂၤစုာ်စုာ် တဲ၀ဲတၢ်လၢအထိး ဘၣ်၀ဲတဖၣ်အဂ့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ် အ၀ဲသ့ၣ် တထံၣ် ကဆီဒီတဒု န့ၣ်နီတဂၤဘၣ်. တၢ်ဃဲၤပူအံၤ ဘၣ်တၢ်တဲအီၤ လီၤဆီလိာ်သး လၢပှၤကလုာ်တဖၣ် အသိးအကျါန့ၣ်လီၤ. ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်အကျါတဂၤ ကထိးဘၣ်ကဆီအခီၣ် ဒီးနာ်၀ဲလၢ ကဆီတဒုအံၤ ကလီၤဂာ်ဒီး တၢ်ထူၣ်တထူၣ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်အဂၤတဂၤ ကထိးဘၣ် ကဆီအနၢ်ကု ဒီးကနာ်လၢ ကဆီတဒုအံၤ လီၤဂာ်ဒီး နီၣ်၀ံၣ်ကသူၣ် တဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအဂၤတဂၤ ကထိးဘၣ် အမဲၢ် ဒီး ကဆိမိၣ်လၢ ကဆီတဒုအံၤ ကလီၤဂာ်ဒီး ပျံၤတဘိ န့ၣ်လီၤ. ပှၤအဂၤတဂၤ ကထိးဘၣ် ကဆီကမျိၤ ဒီးကစံး၀ဲလၢ ကဆီအံၤ လီၤဂာ်ဒီး ထံပီၤဘိ န့ၣ်လီၤ. ဒီးလဲၤအသး ဆူမဲာ်ညါ ရူၢ်ရူၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်ကိးဂၤဒဲး တဲတၢ်ဒ်အထိးဘၣ်၀ဲ အသိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တထံၣ် ကဆီဒီတဒု နီတဂၤဘၣ်.

ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီး, ကျိၤကျဲအိၣ်တဘျုးဘိ လၢ တၢ်ကကျိာ်ထံ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ကျိၤကျဲ တဖၣ်အံၤ လၢအကစၢ်ဒၣ်၀ဲန့ၣ် တလၢပှဲၤ ဘၣ်. ကျိၤကျဲတဘိစုာ်စုာ် မၤကွၢ် တၢ်ပနီၣ်တဖၣ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အပူၤ ဒီးကျိာ်ထံအီၤဒ် တၢ်လၢအထံၣ်၀ဲ အသိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ထံၣ်တဖၣ်အံၤ အိၣ်လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤအပူၤ အဃိ, တၢ်ထံၣ်တခါစုာ်စုာ် တထံၣ်တၢ်ဂီၤဒီတဘ့ၣ် ဒီးအခီပညီခဲလၢာ် ဘၣ်ဃး တၢ်ထံၣ်တဖၣ်လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ထီၣ် ၀ဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကျိၤကျဲလွံၢ်ဘိ လၢပကမၤလိအီၤတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ "တၢ်မၤအသးလၢအပူၤကွံာ်" (Preterism), "တၢ်ကမၤအသးလၢခါဆူညါ" (Futurism), "တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ" (Historicism), ဒီး "တၢ်ဆိကမိၣ်ကလွၤတၢ်" (Idealism) တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျိၤကျဲတခါစုာ်စုာ် အံၤ လီၤဆီလိာ်အသး လၢအကျိာ်ထံ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ စံး၀ဲတဖၣ်, ဒီး လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အတၢ်ထံၣ်တဖၣ် လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်၀ဲ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပကကွၢ်သကိး ကျိၤကျဲလွံၢ်ဘိအံၤ တဘိစုာ်စုာ် ဒီးပကစးထီၣ်ဆိအီၤလၢ "တၢ်မၤအသးလၢအပူၤကွံာ်" (Preterism) န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤအသးလၢအပူၤကွံာ် (Preterism) 

တၢ်ကတိၤ "preterite" အခီပညီမ့ၢ် တၢ်လၢအကဲထီၣ်အသး လၢအပူၤကွံာ် န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီး, ကျိၤကျဲ တဘိအံၤ နာ်လၢ ၀ံအတၢ်ကတိၤလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤတဖၣ် လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်တ့ၢ်လံ လၢအပူၤကွံာ် အနံၣ်တဖၣ်အပူၤလံ န့ၣ်လီၤ.

တၢ်နာ်ဒ်အံၤ အကျါတခါ စံး၀ဲ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအံၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤ တချုး ၀့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်လီၤပှီၢ် ဖဲ ခ.န. ၇၀ နံၣ် အပူၤ အဃိ, ၀ံအတၢ်ကတိၤအါထံၣ် လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်တ့ၢ်လၢ အဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ် အခါလံ န့ၣ်လီၤ. အဂၤတခါ စံး၀ဲလၢ တၢ်ထံၣ်တဖၣ်အံၤ လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်တ့ၢ်လံလၢ ရိမ့ၤအဘီအမုၢ်လီၤပှီၢ် ဖဲ ယၤဖှိၣ်နံၣ် ယဲၢ်၀ီတ၀ီ အပူၤလံ န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ထံၣ်တခါအံၤ ဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်မၤစၢၤလၢ ပကကွၢ်စီၤယိၤဟၣ် အပှၤဖးလံာ်ဖိ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်တခါအံၤ ထံၣ်၀ဲ တၢ်အရ့ဒိၣ် ဘၣ်ဃး တၢ်သ့ၣ်ညါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် နွံဖု လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ၂ ဒီး ၃ အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်တခါအံၤ ဒုးသ့ၣ်ညီၣ်ထီၣ်ပှၤ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ် လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တဖၣ်အံၤ လဲၤခီဖျိ၀ဲ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်တခါအံၤ စံး၀ဲလၢ စီၤယိၤဟၣ် တကွဲးထဲ စိၤလၢခါဆူညါ အဂီၢ်ဘၣ်. ဒီး စီၤယိၤဟၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အပှၤဖးတၢ်ဖိ တဖၣ် ကြၢး ဘၣ်တၢ်ဃိထံ အီၤလၢ စိၤခဲအံၤ အပှၤဖးတၢ်ဖိ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤတဖၣ်အံၤ နၢ်ပၢၢ်၀ဲလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အဆၢဒိၣ်လၢ အကတၢၢ် တဖၣ် တဲဘၣ်ဃး ကစၢ်ခရံာ် အတၢ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ လၢခါဆူညါ န့ၣ်လီၤ.

အ၀ဲသ့ၣ် မ့ၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ထံၣ်လၢ အလုၢ်ပှ့ၤဒိၣ် တဖၣ်အံၤဘၣ်ဆၣ်, အ၀ဲသ့ၣ် တဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ထံၣ်အလၢအပှဲၤ ဘၣ်ဃး လံာ် တၢ်လီၣ်ဖျါ န့ၣ်ဘၣ်. တၢ်ကမၣ်တခါ လၢအ၀ဲသ့ၣ် စံး၀ဲန့ၣ် မ့ၢ်၀ဲ လံာ်ဒ်အံၤ တကလုာ်အံၤ ကွဲးတၢ်လၢ အစိၤအဆၢကတီၢ် ဒၣ်၀ဲအဂီၢ်, ဒီးတမ့ၢ်လၢ ခါဆူညါ အဂီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ န့ၣ် တၢ်ကွဲးအကလုာ် ဒ်အံၤတဖၣ် တဲစိတၢ် ဘၣ်ဃးတၢ်ကမၤအသး ဆူညါ စ့ၢ်ကီး, ဒ် လံာ်ဒၤနံၤယ့လး ၇-၁၂, မးသဲ ၂၄, ဒီး ၂သ့းစၤလနံ ၁ ဒီး ၂ အသိး န့ၣ်လီၤ.

ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီး, တၢ်ထံၣ်တခါအံၤ အတၢ်ကျိာ်ထံ "တၢ်ဆၢကတီၢ်ဘူးထီၣ်လံ" လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ၁း၁-၃ ဒီး လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ၂၂း၁၀ အပူၤ တဖၣ် အတကွီၢ် အံၣ်ဒိၣ်မး န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ် စံး၀ဲလၢ တၢ်ကတိၤဒ်သိးအံၤ တဖၣ် တတဲ ဘၣ်ဃး တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီကတီၢ် လၢကစၢ်ခရံာ် အတၢ်ဟဲတၢတဘျီ ဒီး ခံဘျီတဘျီ အဘၢၣ်စၢၤဘၣ်, တၢ်ဆၢကတီၢ် အံၤ အိၣ်လၢ "တချုး" တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢခံကတၢၢ်အပူၤဒၣ်လဲာ် န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, အ၀ဲသ့ၣ် လဲၤကပာ်ကွံာ် တၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်လၢ ခါဆူညါ အပူၤ, ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ကွၢ်ထဲ တၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်လၢ စီၤယိၤဟၣ် အပှၤဖးလံာ်ဖိတဖၣ် အစိၤန့ၣ်လီၤ.

ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ကျိာ်ထံ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အန့ဆၢၣ်န့ၣ်, ပှၤတဖၣ်အံၤ တအိၣ်ဒီး အတၢ်တဲဘၣ်ဃး ယွၤအဘီ အမုၢ်အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်စးထီၣ်လၢ တၢယၤဖှိၣ်နံၣ် အါအါဘၣ်. အ၀ဲသ့ၣ် တကတဲာ်ကတီၤ ပှၤခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ တၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤအပူၤ ဘၣ်ဃး ၀ံအတၢ်ကတိၤလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အပူၤ ကလၢပှဲၤလၢ အ၀ဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်မူအစိၤဘၣ်. အ၀ဲသ့ၣ် တစံးကတိၤ ဘၣ်ဃး မၤထူရၤ ကဆဲးအိၣ်ဒံးအသးဒံး, ဒီး ပကဆဲးထံၣ်ဘၣ်ဒံး တၢ်ထီဒါပှၤဒံး န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, တၢ်ထံၣ်တခါအံၤ တဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်မၤစၢၤအလၢအပှဲၤ ဘၣ်ဃး တၢ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အဲၣ်ဒိးတဲ၀ဲ န့ၣ်ဘၣ်.

ပသ့ၣ်ညါလံ ပှၤတဖၣ်အံၤ အတၢ်ကျိာ်ထံ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါလံ အဃိ, ပကလဲၤကဒီးဆူ ပှၤလၢအနာ် "တၢ်ကမၤအသးလၢခါဆူညါ" (Futurism) တက့ၢ်.

တၢ်ကမၤအသးလၢခါဆူညါ (Futurism)

ပှၤတဖၣ်အံၤ ထံၣ်၀ဲလၢ တၢ်ထံၣ်လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အပူၤတဖၣ် တစးထီၣ်လၢပှဲၤဒံးဘၣ် တချုးလၢ ကစၢ်ခရံာ် အတၢ်ဟဲက့ၤခံဘျီတဘျီ တစုန့ၣ်လီၤ.

ဒ်ပှၤလၢ အထံၣ်လၢ တၢ်မၤတ့ၢ်လံအသးလၢ အပူၤကွံာ် တဖၣ်အသိး, ပှၤတဖၣ်အံၤ အိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤ လၢ ပကဘၣ်ဟံးဃာ်အီၤ န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဖၣ်အံၤ စံးတ့ၢ်၀ဲလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ကွၢ်တၢ်လၢ ခါဆူမဲာ်ညါ, တၢ်မၤအသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် ဖဲကစၢ်ခရံာ်ကဟဲခံဘျီတဘျီ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ၂၂း၂၀ စံးကတိၤစ့ၢ်ကီး ၀ဲ ဘၣ်ဃး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတဖၣ်အံၤ ကွၢ်၀ဲ မုၢ်နံၤလၢကဟဲဘၣ်ဃး တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢခံကတၢၢ်, ဒီး တၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ် လၢဘၣ်တၢ်တဲတ့ၢ်အီၤလၢ လံာ်စီဆှံအဂၤတဖၣ်အပူၤ ဒ်လံာ်ရိမ့ၤ ၈း၁၉-၂၅ အပူၤ န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကျိာ်ထံ ဒ်သိးအံၤတဖၣ် ပဟံးန့ၢ်သူအီၤသ့လၢ ကျဲတဘျုးဘိ န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်မုၢ်လၢ် လၢခရံာ် အတၢ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤလၢခါဆူညါ, တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဖးဒိၣ်, ဒီးတၢ်မၤသီထီၣ်က့ၤ တၢ်ဘၣ်တ့ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးအ၀ဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤခရံာ်ဖိလၢ  တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ လၢကကွၢ်စိ တၢ်ဆၢကတီၢ်အ၀ဲအံၤ န့ၣ်လီၤ.

အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဟ့ၣ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအအိၣ်ဒီးအလုၢ်အပှ့ၤဒ်အံၤတဖၣ် ဘၣ်ဆၣ်, အ၀ဲသ့ၣ်ကွၢ်ကပာ်ကွံာ် လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အတၢ်ကွဲးဆူ ပှၤဖးလံာ်ဖိ အဆိကတၢၢ် တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ကွၢ်ထဲဒၣ် စိၤလၢ တချုးကစၢ်ခရံာ် တချုးဟဲက့ၤခံဘျီတဘျီ အစိၤ လီၤ. လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အဆၢဒိၣ် ၂ ဒီး ၃ အပူၤ စီၤယိၤဟၣ် မ့ၢ်ကွဲး၀ဲဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်နွံဖု ဘၣ်ဆၣ် လၢပှၤတဖၣ်အံၤ အခိၣ်နူာ်ပူၤန့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် စီၤယိၤဟၣ် တကွဲးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်နွံဖုန့ၣ် အဂီၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ပှၤလၢအနာ်လၢ တၢ်ကမၤအသးခါဆူညါတဖၣ် ဒုးကဲထီၣ် လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ဒ်လံာ်တဘ့ၣ်လၢ တဘၣ်ထွဲဒီး ပှၤဖးလံာ်ဖိလၢ အအိၣ်လၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အပူၤန့ၣ်ဘၣ်.

အခဲအံၤ ပကွၢ်ပှၤနာ် တၢ်ကမၤအသးခါဆူညါ (futurism) တဖၣ်၀ံၤလံအဃိ, ပကလဲၤကဒီးဆူ ညါတခါလၢအမ့ၢ် "တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ" (historicism) တဖၣ်တက့ၢ်.

တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ (Historicism)

ပှၤနာ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ တဖၣ် စံးလၢ တၢ်ထံၣ်လၢညါခီ လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤတဖၣ် ကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အပူၤ စးထီၣ်လၢ တၢယၤဖှိၣ်နံၣ် တုၤလီၤလၢ ခရံာ်အတၢ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ခံစုတစု န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတဖၣ်အံၤ စံးလၢ, လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အဆၢဒိၣ် ၂တုၤ ၁၂ ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်မၤအသးလၢ ယၤဖှိၣ်နံၣ်စးထီၣ်သီသီ တဖၣ်အပူၤ အဆၢကတီၢ်, အဆၢဒိၣ် ၁၃-၁၇ ဘၣ်ထွဲဒီး ဖြိၣ်ထဲးစထဲး အတၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤတၢ် (Protestant Reformation) အဆၢကတီၢ်, ဒီး အဆၢဒိၣ် ၁၈-၂၂ ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်မၤအသးလၢ ခရံာ်ကဟဲက့ၤခံဘျီတဘျီ အခိၣ်အဃၢၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ထီၣ် တၢ်ထံၣ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် တဘျုးခါညါ န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ထံၣ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ စးထီၣ် အသးလၢ တၢ်အိၣ်သးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်နွံဖု အပူၤန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ် ထံၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ကတၢၢ်၀ဲလၢ ခရံာ်အတၢ်ဟဲခံဘျီတဘျီ န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်စံးလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအံၤ လီၤဂာ်ဒ်သိးပူလၢ အထုးန့ၢ်ပှၤသးဒိၣ်ထီၣ် တဆီဘၣ်တဆီ ဖဲပဖး လံာ်ဒီတဘ့ၣ်ညါ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတဖၣ်အံၤ စံးလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါမ့ၢ် လံာ်တဘ့ၣ်လၢ စိၤခဲလၢာ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးစွံကတုၤ တုၤခရံာ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ခံစုတစု, ဒီး ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် အ၀ဲကမၤသီထီၣ်က့ၤ မူခိၣ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒီး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်စ့ၢ်ကီးပှၤလၢ ယွၤမ့ၢ်ပှၤလၢ အပၢဆှၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ, ဒီး အတၢ်သုးတၢ်ကျဲၤတဖၣ် တဟးဂူာ်ဟးဂီၤ နီတဘျီဘၣ် အမဲာ်ညါ ကလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်၀ဲ န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ် ပှၤတဖၣ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. တၢ်တၢတခါန့ၣ်, အ၀ဲသ့ၣ်စံး၀ဲလၢ ၀ံအတၢ်စံးပာ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အပူၤတဖၣ် ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်မၤအသးတစိၤ၀ံၤတစိၤ န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်မၤပှဲၤ တၢ်လီၤဟိ တဖၣ် ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ, တၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤတၢ်အစိၤ (Reformation) ဒီးကစၢ်ခရံာ် အတၢ်ဟဲခံဘျီတဘျီ ခီဖျိ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အကျိၤ စးထီၣ်တၢယၤဖှိၣ်နံၤ တုၤလၢအကတၢၢ်, ဒီးမၤဘၣ်ထွဲ၀ဲ တၢ်ထံၣ်တၢ်လၢ ညါခီတဖၣ် ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်အသး ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအတၢ်ကွဲး အက့ၢ်အဂီၤန့ၣ် တမ့ၢ် လၢတၢ်မၤအသးတစိၤ၀ံၤတစိၤ အဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. တၢ်ထံၣ်တခါ အံၤဟ့ၣ်ပှၤခရံာ်ဖိ တဖၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢကမၣ် သ့န့ၣ်လီၤ. ဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ပှၤတၢ်ဆိကမိၣ်လၢအကမၣ် ဘၣ်ဃး ဒီး တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ ဒ်လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ တဲ၀ဲအသိးန့ၣ် တၢ်ဆီတလဲအီၤတသ့ဘၣ် န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဂ့ၢ်ကီခံခါတခါ လၢပှၤတဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ထီၣ်၀ဲန့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ဖြိၣ်ထဲးစထဲး အတၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤတၢ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲ နီၣ်၀ံာ်ခံ တဘိလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ ဘၣ်ဃး ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်အါထီၣ် လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢဒီတဘ့ၣ်ညါ န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဖၣ် အံၤ တကနၣ်ဃုာ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢဒီတဘ့ၣ်ညါ ဘၣ်, မ့မ့ၢ်တခီ စံး၀ဲလၢ စီၤယိၤဟၣ် အတၢ်ထံၣ်တၢ်လၢညါ ခီတဖၣ် ဘၣ်ဃုာ်လိာ်အသးထဲဒၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ကီၢ်မုၢ်နုာ် တကပၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ် လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ယူရပၤ အပူၤ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်တခါအံၤ ကမၣ်, မ့ၢ်လၢ အလဲၤကပာ်ကွံာ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အအိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အဂၤတဖၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် မၤဟးဂီၤ ပသူၣ်ပသးဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. ဒုးအိၣ်ထီၣ် ပှၤနာ်တၢ်ဖိတဖၣ် လၢ ကဆိကမိၣ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် တဂိာ်တသီၣ်ဘၣ်သ့၀ဲ, ဒီးဒုးစှၤလီၤ ယွၤအဘီအမုၢ် အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ် လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢဒီတဘ့ၣ်ညါ သ့၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ခဲအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်လံ ပှၤသၢဖု အတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃး လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ၀ံၤလံအဃိ, ပကလဲၤကဒီးအီၤဆူ ပှၤလွံၢ်ဖုတဖု လၢအမ့ၢ် "တၢ်ဆိကမိၣ်ကလွၤတၢ်" (Idealism) တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆိကမိၣ်ကလွၤတၢ် (Idealism) 

ပှၤတဖုအံၤ စံးလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါန့ၣ် တတဲဘၣ်ဃး တၢ်မၤအသးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၢ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်တခီ စံး၀ဲလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါန့ၣ် တဲတၢ်ဘၣ်ဃးဒီး နီၣ်သး အတၢ်ဒုးန့ၣ်လီၤ.

ဒ်ပှၤအဂၤတဖၣ်အသိး, ပှၤတဖုအံၤ ဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ထံၣ်လၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် တဖၣ်စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ပာ်ပနီၣ် ၀ံအတၢ်ကတိၤတနီၤ လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤ အတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်စံးလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် အကျဲသနူ တဖၣ် အိၣ်ဖျါထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ, ဒီး ပသ့ၣ်ညါဆိအီၤ သ့စ့ၢ်ကီး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ပှၤတဖၣ်အံၤ ပာ်ပနီၣ်အၢၣ်လီၤ လံာ်စီဆှံအသီတကတြူၢ် အတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃး မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်ဂ့ၢ်ပီညါလၢ အမၤအသးလၢ အခဲအံၤ န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကကွၢ်တၢ်လိၤလိၤဆူ ယွၤအအိၣ်, ဒီးအန့ဆၢၣ်လၢ အမၤဘၣ်ထွဲအသး ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အံၤ န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ် ကတဲာ်ကတီၤပှၤဒ်သိး ပကမူလၢ ယွၤအဂီၢ် လၢစိၤကိးစိၤဒဲးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ, ဒီးမုၢ်လၢ် ကစၢ်ခရံာ်အတၢ်ဟဲက့ၤခံဘျီတဘျီ န့ၣ်လီၤ.

ဒ်အတၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်အိၣ်အသိး, အတၢ်ဂံၢ်စၢ်စ့ၢ်ကီးအိၣ်၀ဲလီၤ. တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ် တမံၤ ဘၣ်တဘၣ်ကမ့ၢ် အ၀ဲသ့ၣ် တပာ်ပနီၣ် တၢ်ပနီၣ်တဖၣ်လၢ အအိၣ်လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤ ဒီးတၢ်မၤအသးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ နီတမံၤဘၣ်. စီၤယိၤဟၣ် အပှၤဖးလံာ်ဖိတဖၣ် လိၣ်ဘၣ် စီၤယိၤဟၣ်အတၢ်ထံၣ်တၢ်လၢညါခီတဖၣ် လၢကမၤစၢၤအ၀ဲသ့ၣ် လၢ ကမၤဖျါထီၣ် တၢ်မၤအသးလၢအ၀ဲသ့ၣ် အစိၤအဆၢကတီၢ်တဖၣ် အခီပညီ န့ၣ်လီၤ. ဒီးလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအံၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤ ဒ်သိး ကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အံၤ, ဒီးစံး၀ဲတဘျုးဘျီလၢ ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဆူစီၤယိၤဟၣ်အအိၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ် "တၢ်မနုၤ ကမၤအသးဆူညါတစိၢ်ဖိ အတီၢ်ပူၤ" လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပထံၣ်ဘၣ်အီၤသ့လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအခီၣ်ထံကတၢၢ်, လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ၁း၁ အပူၤ, ဒီးဘူးလၢအကကတၢၢ်လၢ အဆၢဒိၣ် ၂၂း၆ အပူၤန့ၣ်လီၤ. လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ၂၂း၆ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ,

ဒီးစံးဘၣ်ယၤ, တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤ, မ့ၢ်အကလုၢ်တီ, ဒီးအမ့ၢ်အတီလီၤ. ဒီး၀ံအသးတဖၣ် အကစၢ်ယွၤန့ၣ်, မၢလီၤ အကလူးတဂၤ, ဟဲဒုးနဲၣ် အခ့အပှၤတဖၣ်လၢ တၢ်လၢ အဘၣ်မၤအသး ချ့ချ့ န့ၣ်လီၤ. (လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ၂၂း၆). 

လံာ်စီဆှံအဆၢဖိဒ်သိးအံၤ တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအံၤ ဘၣ်ထွဲလိၤလိၤဒီး တၢ်မၤအသးအနီၢ်ကီၢ် တဘျုးခါလၢ အကဲထီၣ်အသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤတဖၣ်အံၤ (Idealism) တဟံးန့ၢ်လံာ်စီဆှံ အဆၢဖိ တဖၣ်အံၤ အခီပညီလိၤလိၤန့ၣ်ဘၣ်.

ခဲအံၤ ပကွၢ်ပှၤလွံၢ်ဖုလၢာ် အတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃး လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ၀ံၤလံအဃိ, အခဲအံၤ ပကလဲၤဆူ တၢ်ပာ်ဖှိၣ်က့ၤ တၢ်ထံၣ်လွံၢ်ခါလၢာ်တပူၤဃီဒ် အလီၢ်အိၣ်အသိး န့ၣ်တက့ၢ်.

တၢ်ပာ်ဖှိၣ်က့ၤ တၢ်ထံၣ်လွံၢ်ခါလၢာ်တပူၤဃီ (Integrated Strategy)

တၢ်ပာ်ဖှိၣ်က့ၤ တၢ်ထံၣ်လွံၢ်ခါလၢာ် တပူၤဃီအံၤ ပကစးထီၣ်အီၤလၢ ပကပာ်ပနီၣ် ပှၤလွံၢ်ဖုလၢာ် အတၢ်ထံၣ် လၢအကဲဘျုးတဖၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်ကျိာ်ထံ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အံၤန့ၣ်လီၤ. ပတထီဒါ အ၀ဲသ့ၣ် အတၢ်ထံၣ် ခဲလၢာ်ခဲဆ့ဘၣ်, ပကပာ်ဖှိၣ် အ၀ဲသ့ၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ် ဒီး အတၢ်ထံၣ်လၢ အတကဲဘျုးတဖၣ် ပကကွၢ်ကပာ်ကွံာ် အီၤ န့ၣ်လီၤ.

ပအၢၣ်လီၤဃုာ်ဒီး ပှၤလၢအနာ်လၢ တၢ်မၤအသးလၢအပူၤကွံာ်တဖၣ် (Preterism) ဘၣ်ဃး ၀ံအတၢ်ကတိၤလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤတဖၣ် ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်နွံဖုလၢ အဒိးန့ၢ်လံာ်အံၤ အဆိကတၢၢ် လၢကီၢ်အၤစံအပူၤ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပအၢၣ်လီၤထွဲ ပှၤလၢအနာ် တၢ်ကမၤအသးလၢခါဆူညါတဖၣ် (Futurism) အတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃး ၀ံအတၢ်ကတိၤလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤတဖၣ် တဲဘၣ်ဃး တၢ်မၤအသးဖဲ ခရံာ်ဟဲက့ၤခံဘျီတဘျီ အခိၣ်အဃၢၤ ဒီး တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢခံ ကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးပတူၢ်လိာ်အၢၣ်လီၤ စ့ၢ်ကီး ပှၤလၢအနာ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အပူၤ တဖၣ် (Historicism) အတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃး ယွၤပၢဆှၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤခဲလၢာ်, ဒီးသုးအသးဆူ တၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ အမ့ၢ် ခရံာ်အတၢ်ဟဲခံဘျီတဘျီ န့ၣ်လီၤ. ဒီးပတူၢ်လိာ်စ့ၢ်ကီး ပှၤလၢအနာ် တၢ်ဆိကမိၣ်ကလွၤတၢ် (Idealism) အတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃး မုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်အၢတၢ်သီအပနီၣ် လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤ တဖၣ် လွဲန့ၢ်ကွဲန့ၢ်ပှၤ ဒ်သိး ပကသမၢ ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပကပာ်ဖှိၣ် တၢ်ထံၣ်လွံၢ်ကလုာ်လၢာ် တပူၤဃီ လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး ကျိၤကျဲခံပတီၢ် န့ၣ်လီၤ. အခီၣ်ထံးတပတီၢ်န့ၣ် ပကသူတၢ်ဂ့ၢ်လၢပမၤန့ၢ်အီၤသ့ကိးမံၤဒဲး လၢကဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်လၢ အအိၣ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကမ့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်ဃး ကစၢ်ယွၤအသကဲာ်ပ၀း, တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်ဃး အတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီး ဟီၣ်ခိၣ်, တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်ဃး ပမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ အမဲာ်ညါ, တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်ဃး တၢ်အိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ, ဒီးအဂၤတဖၣ်လၢ စီၤယိၤဟၣ်သိၣ်လိ၀ဲလၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးခံပတီၢ်တပတီၢ် န့ၣ် ပကကွၢ် စီၤယိၤဟၣ် အပှၤဖးလံာ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ ဒီး ပစိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ အလီၤဂာ်လိာ်သး, လဲၤသဃဲၤ လိာ်သးန့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်လဲၤသဃဲၤလိာ်သးတဖၣ်အံၤ ကပၢဆှၢ ပတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃး လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအံၤ န့ၣ်လီၤ.

တၢတပတီၢ်လၢ ပကဃုန့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ် လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤ အဂီၢ်, ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အပူၤ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ် အိၣ်သဘံၣ်သဘုၣ်သးအါမး, မ့ၢ်လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါသိၣ်လိပှၤ တၢ်ဂ့ၢ်အါမးအဃိန့ၣ်လီၤ. အဃိ, ပမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢ အရ့ဒိၣ်တနီၤ လၢစီၤယိၤဟၣ်အဲၣ်ဒိးတဲ၀ဲ န့ၣ်ကမၤစၢၤပှၤဒိၣ်မးလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ် တဖၣ်အံၤ ပစိာ်မူစိာ်ဂဲၤအီၤလၢ ပစိၤပဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ သ့ညီကဒၣ် န့ၣ်လီၤ.

အဒိ, ပကကွၢ် ကစၢ်ခရံာ် အတၢ်အိၣ်မူ, အတၢ်သံ, အတၢ်ဂဲၤထၢၣ်သမူထီၣ်, ဒီးအတၢ်ပၢတၢ်လၢ မူခိၣ်ဘီမုၢ် အံၤ ဒုးကဲထီၣ်အီၤဒ်ပှၤတဂၤလၢ ပကြၢးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ န့ၣ်လီၤ.

ပကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃး ကစၢ်ခရံာ် အတၢ်မၤနၢၤ တၢ်အၢတၢ်သီခဲလၢာ်ခဲဆ့ မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤတံၢ်လီၤဆဲး, ဒီး အဘီအမုၢ် တကတၢၢ်နီတဘျီဘၣ်. ပဂၢၤထၢၣ်ထီဒါ မုၣ်ကီၤလံၢ်အစိကမီၤ လၢအမၤတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤ လၢအဂုာ်ကျဲးစၢး ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်ပှၤဒ်သိး ပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ န့ၣ်သ့၀ဲ, ဒီးပသ့ၣ်ညါလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်အစိကမီၤအံၤ ဒုးကဲထီၣ် ပှၤပိာ်အခံလၢ ကုၢ် ဒီးဆိၣ်အၢအ၀ဲသ့ၣ် အါန့ၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤအ၀ဲသ့ၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒီးပသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ပှၤလၢအတီဒီးခရံာ်လၢ တၢ်အိၣ်မူလၢစိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ တဖၣ် ကဒိးန့ၢ် ကဒါက့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအလီၤလိၢ်လီၤလး လၢခဲကိာ်တဃၣ် သ့၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ပအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ် လၢပကလဲၤတၢ်လၢ တၢ်သးစွံကတုၤအပူၤ ဖဲပဘၣ်တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဆၢကတီၢ်, မ့ၢ်လၢ ပသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်အၢတၢ်သီလၢ အဘၣ်ပှၤတဖၣ် ယွၤမၤကတၢၢ်ကွံာ်အီၤသ့ ဒ်အမၤကတၢၢ် ကွံာ် အဒုၣ်အဒါ သ့၀ဲအသိး န့ၣ်လီၤ. ပမၤမုာ်ထီၣ်ပသးသ့လၢ ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အတီဒီးအီၤတဖၣ် ကဘၣ်တၢ်ကဟုကယာ်အီၤ ဖဲတၢ်စံၣ်ညီၣ် လၢခံကတၢၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဒီးပမုၢ်လၢ်တၢ်သ့လၢ မုၢ်ကအိၣ်၀ဲတနံၤ တၢ်ဒဲးဘးအတၢ်ဆိၣ်အၢတဖၣ် ကဟါမၢ်ကွံာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤ, ဒီးယွၤကအိၣ်ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး တၢ်တီတၢ်လိၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ, ပအိၣ်ဒီး တၢ်သးခူတလ့ၢ်လၢ ယွၤကဆိၣ်ဂ့ၤ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အတၢ်အုၣ်သးတဖၣ်, ဒီးကသူတၢ်အုၣ်သးအံၤ ဒ်သိး ပှၤအါဂၤ ကနာ်အီၤ အါထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ခံပတီၢ်တပတီၢ် လၢတၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်လၢအလီၤဂာ်လိာ်သးလၢ စီၤယိၤဟၣ်အပှၤဖးလံာ် အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတဖၣ် ဒီး စိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ အကီ၀ဲ, မ့ၢ်လၢ တၢ်လၢပကဘၣ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်အီၤ အိၣ်အါမး အဃိန့ၣ်လီၤ. ပတၢ်အိၣ်သး ခဲအံၤ ဒီး စီၤယိၤဟၣ်အပှၤဖးလံာ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ တဖၣ်အတၢ်အိၣ်သး ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ အလီၤဂာ်လိာ်သး အါမး, အကျါ ပကကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်သၢခါ အလီၤဂာ်လိာ်အသး လၢအကမၤစၢၤ ပတၢ်နၢ်ပၢၢ် လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ အံၤ န့ၣ်လီၤ.

အခီၣ်ထံးတခါ, ယွၤလၢ အပၢတၢ်ဘၣ်တ့ ခဲလၢာ် လၢတၢယၤဖှိၣ်နံၣ် အပူၤတဂၤ အခဲအံၤ ပၢဟီၣ်ခိၣ်ဒံး န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲပၢဆှၢဒံး တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲကဟုကယာ်ဒံး အပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒံး န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲစံးဆၢဒံး ပတၢ်ထုကဖၣ် လီၤ. ပကြၢး ဟ့ၣ်အီၤ တၢ်သးတီ, တၢ်စံးဘျုးဒီး တၢ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ ဒံးလီၤ.

ခံခါတခါ, တၢ်ဒဲးဘး အတၢ်အၢတၢ်သီလၢ မၤတံာ်တာ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢကီၢ်အၤစံ အပူၤတဖၣ် ခဲအံၤ မၤတံာ်တာ် ပှၤခရံာ်ဖိ တဖၣ်ဒံးန့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤ ပဘၣ်သဂၢၢ်ဒံးဒီး တၢ်ဒဲးဘး အတၢ်အၢတၢ်သီ တဖၣ်ဒံးလီၤ. ပဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ဒံး တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အဟဲဘၣ်ပှၤခီဖျိ န့ဆၢၣ် အတၢ်အိၣ်သး တဖၣ်ဒံး လီၤ. ပဘၣ်ထီဒါလိာ်ဒံး ပသးဒီး တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ ဒီး တၢ်သၣ်၀ံၤလီၤဒိ ဒံးလီၤ.

ဒီးသၢခါတခါ, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အိၣ်ဒၣ်ဒံး အလီၢ်လီၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်ဒံးဒၣ် ပှၤတၢ်ဒဲးဘးဖိ လၢအလိၣ်ဘၣ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤပှၤ, တၢ်မၤဘျါက့ၤပှၤ, ဒီးတၢ်မၤဘၣ်လိာ်ပှၤဒီး ယွၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၤဂာ်လိာ်သးဒ်သိးအံၤ တဖၣ် ဒုးကဲထီၣ်လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ဒ်လံာ်တဘ့ၣ်လၢ အဘၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤလၢအစိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ဒ်စိၤလၢ တၢယၤဖှိၣ်နံၣ် အသိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကတိၤလၢခံ

လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်မုၢ်လၢ် လၢပှၤခရံာ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ် လၢစိၤကိးစိၤဒဲး လၢကျဲတဘျုးဘိအပူၤ န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကစီၣ်တဖၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်တအိၣ်ဘၣ်, ဘၣ်ထွဲဒီးပှၤထီဘိ, ဒီးအစိကမီၤ ဒိၣ်လၢပဂီၢ် ဒ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်နွံဖုလၢ ကီၢ်အၤစံ အပူၤအသိး န့ၣ်လီၤ. လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤ ဒ်သိးပကသးတီဒီးခရံာ် လၢတၢ်အိၣ်သးကိးမံၤဒဲး အပူၤ သ့၀ဲ န့ၣ်လီၤ. ဒီးဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ခါဆူညါ အဂီၢ်သ့၀ဲ စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. အါစုအါဘျီ ပမ့ၢ်လီၤတဲာ်လၢ တၢ်လ့ပစီအပူၤ ဘၣ်ဆၣ်, ပသ့ၣ်ညါလၢ ပအိၣ်လၢ ပှၤမၤနၢၤတၢ်တဂၤ အအိၣ်တကပၤ န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်အံၤ စိာ်မူစိာ်ဂဲၤပှၤ, မ့ၢ်လၢ ပသ့ၣ်ညါလၢ မုၢ်ကအိၣ်၀ဲတနံၤ ခရံာ်ကဟဲက့ၤဒ်သိး ကဆိၣ်ဂ့ၤပှၤ ဒ်ပှၤပၢသကိးတၢ်ဃုာ်ဒီးအီၤ လၢတၢ်ဘၣ်တ့ လၢအသီ လၢအလၢ၀ဲပှဲၤ၀ဲ, ဒီး တၢ်သံၣ်သူမီၤကျာ်တအိၣ်ဘၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ.


ဖးအကူာ် - ၄ (တၢ်ထံၣ်တၢ်လၢညါခီဘၣ်ဃးကစၢ်ခရံာ်) ဖဲအံၤ...